بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها
زردی یا التهاب بند ناف یکی از شایع ترین علل مرگ و میر جوجه ها در هفته اول زندگی است. بنابراین این بیماری در جوجه های تازه متولد شده بیشتر دیده می شود. در واقع، هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند، کیسه زرده هنوز به خوبی توسط بدن آن ها جذب نمی شود. به همین دلیل توصیه می کنیم جوجه ها حداقل به مدت 24 ساعت در انکوباتور نگهداری شوند و به آنها غذا داده نشود. در غیر این صورت جوجه به طور کامل زرده را جذب نمی کند و در معرض عفونت و بیماری قرار می گیرد. در این مقاله به بیان علائم عفونت زرده و راه های درمان و پیشگیری این بیماری می پردازیم.
عامل ایجاد بیماری بند ناف
این یک بیماری عفونی است که توسط باکتری های مخربی مانند باسیلوس سریوس، سودوموناس، پروتئوس، E. coli و … ایجاد می شود. این باکتری های مخرب حاوی آنزیم های مورد نیاز برای تجزیه زرده و در نتیجه استفاده و تقویت آن هستند.
علت شناسی
علت اصلی عفونت ناف در جوجه ها تماس کیسه زرد رنگ با سطوح آلوده است. اگر ناف جوجه قبل از بسته شدن کامل در معرض محیط های آلوده قرار گیرد، باکتری می تواند به راحتی از طریق تماس کور یا مستقیم به رنگ زرد تبدیل شود. بسته به نوع باکتری، تعداد مرگ و میر ناشی از این بیماری عفونی معمولاً در عرض 3 روز به حداکثر می رسد، اما گاهی اوقات تا 10 روز هم طول می کشد.
به طور کلی این بیماری 5 تا 10 درصد مرگ و میر را به همراه دارد، اما اگر عفونت شدید باشد، میزان مرگ و میر به 50 درصد می رسد. در موارد حاد مرگ ناشی از این بیماری عفونی قبل از خروج جوجه ها یا چند ساعت پس از تولد اتفاق می افتد.
اگر هر یک از این باکتری ها در محیط جوجه کشی یا داخل انکوباتور آلوده شود، جوجه ها به بیماری بند ناف مبتلا می شوند؛ بنابراین، لطفاً قبل از جوجه کشی، تخم های بارور شده و دستگاه جوجه کشی را به خوبی ضد عفونی کنید.
عفونت و بیماری در گله های مولد نیز می تواند باعث بیماری عفونت زرده شود؛ بنابراین، از تخم های بارور شده گله های آلوده استفاده نکنید.
البته علاوه بر عفونت، زرده درشت نیز یکی دیگر از عوامل ابتلا به این بیماری است. اگر مقدار زرده به طور غیرعادی زیاد باشد، احتمال ابتلای بند ناف جوجه به عفونت بیشتر است.
توجه داشته باشید در حین آماده سازی اگر جوجه به بیماری عفونت زرده آلوده شود در داخل دستگاه نیز شاهد باکتریهای آلوده هستیم. در نتیجه بیماری می تواند به سایر جوجه ها سرایت کند.
تأثیر دما و رطوبت جوجه کشی بر بیماری عفونت کیسه زرده
اگر رطوبت مورد نیاز برای جوجه کشی کمتر از حد مجاز باشد، شرایط مساعد برای عفونت زرد فراهم می شود. زیرا اگر جنین با رطوبت کم به دنیا بیاید، پوست آن خشک می شود و به غشای مخاطی می چسبد و بدن جوجه آن را به طور کامل جذب نمی کند. هنگامی که این بافت ها بدون جذب کامل توسط بدن در خارج از آن باقی می مانند، بافت های اطراف تحریک شده و تجزیه می شوند و آنها را مستعد ابتلا به عفونت می کند.
در برخی موارد مشاهده شده است که جوجه ها در اثر بیماری نمی میرند بلکه به دلیل عوارض عفونت به کندی رشد می کنند. در برخی موارد جوجه ها به راحتی آلوده می شوند، اما شرایط نامناسب پرورش مانند درجه حرارت پایین یا تحمل گرسنگی باعث ضعیف شدن جوجه ها و مرگ آنها می شود.
علائم بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها
بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها علائم بسیار واضحی دارد و به راحتی با سایر بیماری های طیور قابل شناسایی است. مهمترین علائم این بیماری را می توان به تورم و تنش در شکم، انسداد ناف و التهاب در مقعد پرندگان، سبک زندگی بی تحرک، بی اشتهایی و لرز و … اشاره کرد.
علاوه بر این، جوجه مبتلا به عفونت کیسه زرده در اطراف منبع حرارتی یا لامپ مصنوعی جمع می شود و سر او آویزان است.
زمانی که پرندگان و مادران تخم‌گذاری به بیماری‌ها یا ویروس‌های خاصی مبتلا می شوند، می توانند تخمدان های پرنده را آلوده کرده و در نهایت باعث عفونت زرده تخم مرغ در جوجه ها شوند. بنابراین در انتخاب گله برای خرید تخم های بارور دقت کنید.
عامل بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها E.coli، Proteus و Bacillus است که هم از طریق عفونت تخمدان و مجرای تخمک و هم در پوسته جدید تخم مرغ می تواند وارد زرده شود.
بستر سرد جوجه های تازه متولد شده نیز در بروز و تشدید این بیماری مؤثر است.
مصرف غذاهای آلوده و ناسالم یکی دیگر از عوامل بروز عفونت های صفراوی خواهد بود.
تغییر ناگهانی دمای روز و شروع شوک گرمایی نیز بر گسترش بیماری تأثیر می گذارد.
جوجه ها باید 24 تا 48 ساعت پس از تولد با زرده خود تغذیه شوند، اما برخی از تولید کنندگان به آنها بعد تولد دان می دهند که همین کار باعث مصرف نشدن زرده و عفونی شدن جوجه ها است.
استفاده از دستگاه جوجه کشی آلوده و درست ضدعفونی نکردن آن قبل از جوجه کشی نیز می تواند باعث ورود باکتری به تخم و ایجاد عفونت ثانویه شود که گاهی اوقات جوجه های داخل تخم را از بین می برد.
جوجه هایی که در شرایط بد و رطوبت کم به دنیا می آیند زرده را کاملاً جذب نمی کنند و بخشی از آن به دیواره ناف می چسبد که به دلیل خشک شدن زودرس زرده و غشای پوست راه ورود به زرده غیرممکن می شود که در اصطلاح می گویند جوجه ها دچار التهاب یا ورم بند ناف شده اند.
درمان بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها
متاسفانه، هیچ درمان قطعی برای عفونت کیسه زرده جوجه ها وجود ندارد. حتی اگر آنتی بیوتیک مناسب با توجه به نوع باکتری استفاده شود، باز هم نتایج رضایت بخشی حاصل نخواهد شد. از آنجایی که جوجه هایی که به شدت تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته اند می میرند، بعید است که جوجه ها با آنتی بیوتیک درمان شوند.
پیشگیری از بیماری عفونت کیسه زرده جوجه ها
برای کاهش مرگ و میر و جلوگیری از عفونت کیسه زرده جوجه ها، باید موارد زیر را انجام دهید:
– تخم های بارور شده و دستگاه های جوجه کشی باید از قبل به طور کامل ضدعفونی شوند. همچنین در هنگام انتقال تخم نطفه دار به دستگاه یا اضافه شدن تخم جدید به شانه دستگاه جوجه کشی باید نکات بهداشتی را رعایت کرد تا از ورود باکتری جلوگیری شود.
– تخم بارور شده ای که ترک دارد را هرگز در دستگاه جوجه کشی قرار ندهید.
– دما و رطوبت جوجه کشی باید به دقت کنترل شود. پس از دستگاه های با کیفیت استفاده کنید.
– هنگام استفاده از انکوباتور، اپراتور باید تمام الزامات بهداشتی را رعایت کند. همچنین لازم است اپراتور دستگاه جوجه کشی دستان خود را قبل از دست زدن به دستگاه یا دست زدن به تخمک های بارور شده در هنگام شمارش اسپرم و … ضدعفونی کند.
– محل لانه سازی و محل جابه‌جایی جوجه ها به خصوص جعبه های عملیاتی باید تمیز و مرتب باشد.
– به مدت 24 ساعت بعد از به دنیا آوردن جوجه های تازه متولد شده از تغذیه آن ها خودداری کنید. در غیر این صورت کیسه تخم مرغ به طور کامل جذب بدن نمی شود و بیشتر در معرض عفونت قرار می گیرد.
– در دوره اولیه به جوجه ها الکترولیت و مولتی ویتامین بدهید.
– مصرف برخی آنتی بیوتیک ها در سنین پایین می تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
همچنین لازم است بدانید که جوجه های مبتلا به بیماری بند ناف باید در اسرع وقت از سایر جوجه های سالم جدا شوند. از آنجایی که این نوع جوجه ها ضعیف هستند و احتمال دارد زیر پای سایر جوجه های قوی تر له شوند، بنابراین بیماری می تواند به جوجه های سالم هم سرایت کند.
بررسی علت و روش‌های درمان بیماری عفونت زرده و بند ناف در جوجه‌ها
یکی از بیماری‌های خطرناک و شایعی که جوجه‌های تازه به دنیا آمده را در هفته اول زندگی درگیر می‌کند، بیماری عفونت کیسه زرده یا عفونت بند ناف است که شایع‌ترین عامل مرگ و میر جوجه‌های تازه متولد شده می‌باشد. این بیماری دارای علت‌ها و علائم خاصی است که در این نوشته از وبلاگ چیکن دیوایس به عوامل به وجود آورنده عفونت کیسه زرده و راه‌حل‌های پیشگیری و درمان آن خواهیم پرداخت. همچنین در انتهای مقاله ویدیویی از کارشناسان گروه صنعتی اسکندری قرار داده شده که توضیحات تکمیلی در این باره را بیان خواهند کرد. با ما همراه باشید.
عفونت کیسه زرده یا عفونت بند ناف چه علایمی دارد؟
قبل از پرداختن به عوامل به وجود آورنده و روش‌های درمان بهتر است شما را با علائم شایع این بیماری آشنا کنیم تا پرنده‌های بیمار را سریعاً شناسایی و جدا کنید چون که احتمال انتقال عفونت به جوجه‌های سالم نیز وجود دارد. از جمله علائم عفونت کیسه زرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جوجه‌های بیمار بی‌حال و گوشه‌گیر هستند و تمایلی به خوردن آب و دانه ندارند، در حالی که سایر جوجه‌ها پرجنب و جوش هستند و با اشتهای کامل دانه می‌خورند. برای آشنایی بیشتر به مقاله مشخصات جوجه‌های ضعیف مراجعه شود.
در صورت توجه به مخرج پرنده متوجه آلوده بودن آن به فضولات خواهید بود و حالت لجنی پیدا کرده است. همچنین مدفوع پرنده‌های بیمار بوی بدی از خود ساطح خواهد کرد.
اگر به شکم پرنده‌های بیمار دست بزنید متوجه سفت بودن آن خواهید شد که با شکم سایر جوجه‌ها متفاوت است.
در صورت توجه به ناف جوجه متوجه بزرگ بودن زرده و سیاه‌رگ‌های متورم خواهید شد.
اگر شکم جوجه مرده را کالبد شکافی کنید، متوجه کرمی یا قهوه‌ای شدن زرده خواهید شد که بوی بسیار بدی از آن متصاعد می‌شود چون که به عفونت مبتلا شده و میکروب‌ها در حال رشد می‌باشد.
عوامل به وجود آورنده عفونت کیسه زرده
در صورتی که با این عوامل آشنایی پیدا کنید تا حد زیادی از مبتلا شدن جوجه‌ها به این بیماری جلوگیری خواهید کرد. از جمله این عوامل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
در صورتی که پرنده تخم‌گذار یا همان گله مادر آلوده به بیماری و ویروس خاصی باشند، امکان انتقال به بیماری به تخمدان پرنده وجود دارد که در نهایت جوجه‌ها را به بیماری عفونت زرده مبتلا خواهد کرد. پس در انتخاب گله برای خرید تخم نطفه دار دقت کنید.
عامل این بیماری باکتریهای ایکولی، پروتئوس و باسیلوس و… هستند که هم از طریق آلوده کردن تخمدان و مجاری تولید تخم پرنده مادر و هم از طریق پوسته تخم مرغ تازه می‌تواند به زرده راه پیدا کند.
✅ سرمای بستر جوجه‌های تازه متولد شده نیز بر تشدید این بیماری تأثیر دارد.
✅ استفاده از مواد غذایی آلوده و ناسالم نیز به بروز عفونت کیسه زرده کمک می‌کند.
✅ تغییرات شدید دما در طول شب و روز و شوک‌های دمایی نیز بر ابتلا جوجه‌ها به عفونت بند ناف اثر می‌گذارد.
✅ جوجه‌ها باید تا ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تولد از کیسه زرده در شکم خود تغذیه کنند. اما برخی پرورش‌دهندگان بلافاصله پس از تولد به آنها دان می‌دهند، که ممکن است باعث عدم مصرف کامل زرده و عفونت آن در شکم شود.
✅ استفاده از دستگاه جوجه‌کشی آلوده و عدم ضدعفونی کردن آن قبل از جوجه‌کشی باعث انتقال میکروب‌ها به داخل تخم می‌شود و ممکن است به بروز بیماری دومی در جوجه‌ها و حتی مرگ جوجه‌ها در داخل تخم منجر شود.
✅ تولد جوجه‌ها در شرایط کم‌رطوبت باعث عدم جذب کامل زرده و چسبیدن بخشی از آن به دیواره ناف می‌شود. این امر ناشی از خشک شدن زودهنگام زرده و غشای پوستی است و موجب ورم ناف می‌شود.
برای پیشگیری و درمان عفونت کیسه زرده و بند ناف، هنوز درمان خاصی کشف نشده است. اما راهکارهای زیر می‌توانند به کاهش ابتلا جوجه‌ها به این بیماری کمک کنند و به‌این‌ترتیب از ضررهای مالی پرورش‌دهنده جلوگیری کنند:
قبل از خرید تخم نطفه‌دار، به وضعیت بهداشتی گله تخم‌گذار توجه کنید. پرنده‌هایی که در محیط‌های کثیف و از مواد غذایی آلوده و ناسالم تغذیه می‌کنند، احتمال دارد به بیماری‌های مختلف مبتلا شوند و این بیماری‌ها به تخم‌ها نیز منتقل شوند.
✔ اگر خودتان پرورش‌دهنده گله تخم‌گذار هستید، روزانه بستر را تمیز کنید، واکسن‌های مورد نیاز را در زمان مناسب و تحت نظر دامپزشک به پرنده‌ها تزریق کنید. دان‌دهی‌ها و آب‌خوری‌ها را مرتباً شویید و ضدعفونی کنید. از آب شرب سالم استفاده کنید. جیره غذایی و دان‌دهی پرنده‌ها را در مکانی تمیز و بدون آلودگی نگهداری کنید و از دسترس موجودات موذی مانند موش، مگس، سوسک، و غیره محافظت کنید.
✔ از خرید تخم‌های نطفه‌دار خیس، آلوده به خون، آلوده به فضولات و ترک‌خورده اجتناب کنید. زیرا میکروب‌ها قبل از تخم‌ها وارد شده و زرده را آلوده کرده‌اند.
✔ پرورش‌دهنده‌هایی که از قفس‌های مکانیزه برای پرورش پرنده‌های تخم‌گذار استفاده می‌کنند، تخم‌های سالم‌تری تولید خواهند کرد و بهترین گزینه برای خرید خواهند بود. زیرا تخم‌ها نه در تماس با فضولات و نه در تماس با بستر قرار دارند و پس از تولید مستقیماً به سینی تخم منتقل می‌شوند. قفس دو طرفه بلدرچین یک نمونه از این‌هاست.
✔ بلافاصله پس از تهیه تخم‌های نطفه‌دار، آنها را با استفاده از یک پارچه یا ابر خشک و تمیز پاک‌سازی کنید تا آلودگی‌ها روی تخم نمانند. استفاده از آب و صابون توصیه نمی‌شود چرا که ممکن است مسیر ورود میکروب به داخل تخم را باز کند. همچنین گاز‌های ضدعفونی کننده به شما و قطعات حساس دستگاه جوجه‌کشی آسیب می‌رساند که استفاده از آن مناسب نیست.
✔ مدت زمان نگهداری تخم‌های نطفه‌دار در محیط خارجی نباید بیشتر از دو تا سه روز باشد و در صورت نگهداری، حتماً در دمای ۱۵ درجه نگه دارید تا فعالیت میکروب‌ها به حداقل برسد و از طرف دیگر از بین رفتن نطفه جلوگیری شود.
✔ قبل از قرار دادن تخم‌های نطفه‌دار در دستگاه جوجه‌کشی حتماً آنها را با استفاده از آب و صابون شویید و مراقب باشید که آب به سنسورها و قطعات حساس دستگاه برنخورد نکند، زیرا این موضوع ممکن است به خرابی آنها منجر شود. قسمت‌هایی که با آب قابل شستشو نیستند، با استفاده از یک فرچه تمیز و پمپ باد پاک‌سازی کنید.
✔ دستگاه را روشن کنید و دما و رطوبت آن را تنظیم کنید. قرار دادن تخم‌ها در دستگاه جوجه‌کشی سرد و خشک ممکن است شوک دمایی به آنها وارد کند. اگر تخم‌ها را از یک محیط سرد بیرون آورده‌اید، آنها را مدتی در فضای بیرون گذارید تا دمای آنها تنظیم شود، سپس وارد دستگاه کنید.
✔ در دوره هچر و هنگام خروج جوجه‌ها از تخم، هیچ‌گاه درب دستگاه را باز نکنید، زیرا این کار باعث از دست رفتن رطوبت در دستگاه می‌شود و همانطور که گفته شد، این موضوع باعث جذب نشدن کامل زرده و ورم بند ناف می‌شود.
✔ تا زمانی که آخرین جوجه از تخم خارج نشده، رطوبت و دمای دستگاه را تغییر ندهید. پرورش‌دهندگان معمولاً در مورد جوجه‌های نهایی نادقتی می‌کنند و در حفظ دما و رطوبت دستگاه نادقتی می‌کنند، که این کار باعث بروز بیماری و مرگ جوجه‌های نهایی خواهد شد.
✔ هنگام انتقال جوجه‌ها به بستر، حتماً دما و رطوبت را در سطح مورد نیاز نگه دارید. دمای ۳۲ درجه و رطوبت ۵۰ تا ۶۰ درصد در بستر جوجه‌ها فراهم شود. برای این کار می‌توانید از رطوبت‌ساز استفاده کنید. همچنین برای حفظ سلامتی جوجه‌ها و جلوگیری از شوک‌های دمایی، از لامپ مادر مصنوعی استفاده کنید که نقش مهمی در میکروب‌کشی دارد و اشتهای جوجه‌ها را افزایش می‌دهد.
✔ جهت پیشگیری از ابتلا جوجه‌ها به بیماری‌های ممکن حتماً واکسن‌های مورد نیاز را تحت نظر دامپزشک تهیه و تزریق کنید.
✔ برای پیشگیری از عفونت کیسه زرده، حتماً تا ۲۴ ساعت پس از تولد، محلول ۱۰ درصد آب و شکر را به جوجه‌ها بدهید و ترجیحاً دان به آنها داده نشود.
✔ در سه روز اول، می‌توانید آنتی‌بیوتیک‌ها را با الکترولیت و مولتی‌ویتامین ترکیب کنید و در آب آشامیدنی جوجه‌ها ریخته‌شود. البته قبل از انجام این کار حتماً با یک دامپزشک معتبر مشورت کنید و اقدام به‌صورت خودسرانه ننمایید.
