علت و علائم بیماری مارک و راه پیشگیری و درمان09131007689

اریا منتخب پارسیان

این بیماری درحقیقت یکنوع ازدیاد سیستم لمفاوی است (Lymphoprolif rative) و بنامهای فلج مرغان- لمفوماتوز عصبی- لمفوماتوزاحشائی- لکوزحاد، فلج منتشر، نامیده شده که بسیاری ازاندامها و بافتها را مبتلا کرده و تمایل خاصی به اعصاب سطحی دارد
بیماری مارک بیماری عفونی و خیلی واگیری است که با تزریق خون یا تزریق سلولهای توموری از طیور آلوده میتوان بسهولت طیور جوان را آلوده ساخت .هرپس ویروسی از گروه هرپس وابسته به سلول که در گروه سپتومگالوویروس (Cytomegalovirus B) قرار گرفته عامل بیماری شناخته شده است که PH کمتر از ۵/۵ و بیشتر از ۴/۸ برای آن زیان آور است

مارک نیز جزء بیماریهای ویروسی طیور محسوب شده که در این بیماری در اثر تکثیر و ورود سلولهای لنفوئیدی در اعصاب ایجاد می شود . این بیماری اولین بار در سال 1907 توسط یک دامپزشک مجاری بنام دکتر ژوزف مارک کشف شد و تا 60 سال پس از کشف این بیماری فوق بین بیماری مارک و سایر بیماریهای لوکوزی و نئوپلاسم پرندگان معلوم نبود ولی در سال 1967 مشخص شد که عامل بیماری مارک ویروسی از خانواده هرپس ویروسها است که با عامل ایجاد لوکوز یا تومورهای پرندگان متفاوت است . سه سال بعد در سال 1970 واکسن فعال زنده تخفیف حدت یافته ای برای این بیماری کشف شد و با بکاربردن واکسیناسیون به میزان قابل ملاحظه ای از خسارات ناشی از این بیماری کاسته شد

بیماریزایی

عامل بیماری مارک نوعی ویروس از خانواده هرپس ویروس لنفوتروپیک است که واجد سه سروتیپ می باشد . سروتیپ شماره یک که همان ویروسهای تومورزای پاتوژن و مشتقات تخفیف حدت یافته آنها است که خود دارای سه سویه کم حدت ، حاد و فوق حاد است

سروتیپ شماره دو ویروسهای کم حدتی هستند که بسیار به ندرت ممکن است باعث بروز بیماری وند. سروتیپ شماره سه ، هرپس ویروس بوقلمون است که غیر بیماریزا است و برای ماکیان حدتی ندارد

وجود استرس در گله نیز می تواند عاملی برای کمک به رخداد این بیماری باشد . عوامل استرس زایی مانند واکسیناسیون ، نوک چینی ، جابجا کردن گله و رفت و آمدهای زیاد می توانند در بروز این بیماری موجب اثر باشند

فروش تخم خوراکی و نطفه دار محلی و بلک استار

عامل عفونت مارک همانطور که پیشتر اشاره شد از طریق تنفس وارد بدن می شود ، در عرض 5-3 روز باعث آلودگی سیستم لنفوئیدی بدن مانند تیموس ، طحال ، بورس و حتی مغز استخوان شده و سیستم ایمنی بدن پرنده را تضعیف می کند و واکنشهای آنتی ژنیک ویروسی و درگیری و افزایش لنفوسیتهای T ، بوقوع می پیوندد . ویروس حتی وارد لنفوسیتهای B شده و توسط آنها در سراسر بدن پراکنده می شود . چندین روز بعد از با آزاد شدن ویروس عفونی ریزپوستکهای پر در محیط ، گله درگیر شده و تلفات آغاز می گردد . اما در صورت مقاومت پرنده و بهبودی نسبی ، جوجه های متولد شده از این مرغ تا سه ماه واجد ایمنی مادری خواهند بود

علایم بیماری

بیماری مارک دارای چندین فرم است که ممکن است با هم یا بصورت تکی رخ دهند ، معمولترین آن فرم کلاسیک بیماری مارک است که مرگ و میر پایینی دارد (زیر 15 درصد) و عمده ترین علامت آن فلجی پاها است . در فرم کلاسیک تعدادی از رشته های عصبی از حد طبیعی خود کلفت تر می شوند و رنگ عصب از سفید استخوانی به خاکستری کدر تغییر می یابد . پرنده نامتعادل و افلیج است ، پایین نگه داشتن سر و گردن و اتساع چینه دان نیز ممکن است دیده شود . ظهور و رشد لنفوم روی اعصاب و یا حتی گاهی در احشاء مثل قلب ، ریه کبد و تخمدان نیز ممکن است مشاهده شود

نوع دیگر بیماری مارک فرم حاد بیماری است که بیشتر از فرم کلاسیک واگیر بوده که تا 80 درصد درگیری هم گزارش شده است ولی معمولاً 3/1 گله را درگیر می کند . پرندگان مبتلا کاملاً افسرده به نظر می رسند . در این فرم پرنده بدون هیچ علامت قبلی ممکن است بصورت ناگهانی تلف شود و میزان مرگ و میر تا 30 درصد هم ممکن است برسد . یکی از موارد مشخص این فرم هپاتومگالی و لنفوماتوز کبدی است . البته ممکن است لنفوم در طحال ، ریه و قلب نیز رخ دهد حتی لنفوم در پیش معده هم گزارش شده است

فرم دیگر این بیماری فرم لنفوماتوز چشمی است که در این فرم پرنده مبتلا معمولاً کور یا کم بینا می شود و بعلت نفوذ لنفوسیتهای جهش یافته عنبیه به رنگ خاکستری دیده می شود

فرم بعدی فرم لنفوماتوز پوستی است که اغلب روی فولیکولهای پر وجود دارد . در کل ممکن است در تمامی فرمهای بیماری ، عفونت ویروسی مارک منجر به فلجی کامل و یا ناقص کلیه اندامها بخصوص پاها ، بالها و گردن شود

تشخیص

با توجه به علایم و نشانه های بالینی بیماری ، تاریخچه و جراحات اندامها و جراحات اندامها و جراحات میکروسکوپی بافتی تشخیص این بیماری دشوار نیست ولی بهترین روش همانند تمامی بیماریها استفاده از روشهای پاراکلینیکی و آزمایشگاهی برای تشخیص قطعی بیماری است . مانند استفاده از شناسایی آنتی ژن ویروس در سرم یا محل اتصال پر به پوست بدن که توسط آزمایشهای ژل رسوبی آگار و آزمایش آنتی بادی قابل تشخیص است .

اما مهمتر از تشخیص این بیماری تفریق آن با بیماری لوکوز است چرا که این دو بیماری بسیار مشابه هم هستند و تا مدتها هر دو بیماری لوکوز و مارک را سندرم لوکوز کمپلکس می نامیدند . اما بین این دو بیماری اختلافاتی است که شرح داده می شود : اولین نکته سن پرنده مبتلا است چرا که بیماری مارک در لوکوز پس از 15 هفتگی آغاز می شود . تومورها و جراحات در پوست و چشم علایم اختصاصی بیماری مارک هستند و این در حالی است که در بیماری لوکوز اغلب بورس فابریسیوس درگیر جراحات و تومور داخل فولیکولی می گردد . سلولهای لنفوئیدی درگیر در بیماری مارک اغلب لنفوسیتهای T و در بیماری لوکوز اغلب لنفوسیتهای B می باشند . مضاعف بر اینکه در مارک فلجی درگیری های عصبی نیز دیده می شود ولی در لکوز نداریم . همچنین تومورهای طحال در مارک بصورت منتشر و در لوکوز بصورت کانونی هستند

پیشگیری و کنترل

بیماری مارک درمان ندارد و این موضوع اهمیت کنترل و پیشگیری این بیماری را بیشتر می کند . رعایت اصول بهداشتی و مدیریتی ، استفاده از جوجه های مقاوم بیماری از نظر ژنتیکی و مهمتر از همه واکسیناسیون سه رکن اصلی کنترل بیماری مارک به شمار می روند

ضدعفونی کردن همزمان کلیه سالنها برای ریشه کن کردن ویروس در محوطه ، جدا نگه داشتن جوجه های جوان از گله های مسن ، از بین بردن حشرات و رعایت بهداشت سالنها ، محوطه و کارکنان جدا از واکسیناسیون علیه ویروس بیماری مارک از اصول مهم پیشگیری از این بیماری است

همانطور که ویروس عامل بیماری مارک دارای سروتیپهای متعددی بود واکسن علیه این بیماری نیز دارای انواع متعددی است . واکسن سروتیپهای یک ، دو و سه به تنهایی یا مخلوط با همدیگر ، واکسن هرپس ویروس بوقلمون (HVT) ، واکسن حاد تخفیف حدت یافته و واکسن کم حدت تخفیف حدت یافته از انواع واکسنهای علیه ویروس مارک هستند

امروزه در همان کارحانه جوجه کشی واکسن علیه مارک را به جوجه ها تزریق می کنند که این واکسن تا پایان عمر ، پرنده را در برابر بیماری مصون نموده و در ظرف 7 روز ایمنی را در بدن پرنده بوجود می آورد