همه چیز در رابطه با پرورش بوقلمون
بوقلمون بزرگترین و سنگینترین پرنده خانگی است . برخی مبدا اصلی این پرنده را آمریکای شمالی و مرکزی ذکر می کنند و برخی دیگر ساکنین مکزیکو یعنی سرخپوستان آزتک و مایا را مسئول اهلی شدن آن می دانند درسال 1581 پس از کشف مکزیک بوقلمون به آن کشور وارد شد و سپس در سال 1524 بوقلمون اهلی به انگلستان برده شد و در قرن 16 و 17 مصرف گوشت بوقلمون در انگلستان رواج زیادی گرفت
اولین شخصی که به طور مکتوب در شال 1499 به بوقلمون اشاره کرده و در مورد آن بحث نموده است پدروالونسونینو می باشد . ضمنا او را اولین فردی می دانند که در سال 1500 میلادی بوقلمون را به اروپا برد
دلیل اساسی افزایش تولید و مصرف گوشت بوقلمون در ار.پا و آمریکا چنین توجیه می گردد . گوشت بوقلمون از لحاظ چربی و کالری فقیرو ازنقطه نظرکارکردی درتغذیه بسیاربا اهمیت و ارزش غذایی آن شبیه گوشت گوساله های بسیار جوان بدون چربی است
امکان عرضه گوشت بوقلمون به اشکال متنوع وجود داشته و می توای آنها را به حالت لاشه کامل یا قطعات ران و سینه و یا به صورت کالباس و سوسیس و غیره وارد بازار مصرف نمود
نگهداری بوقلمونها تنها به چهار دیواری سالنها محدود نشده بلکه این امکان حتی در مزرعه و فضای باز برای آنها بیشتر ممکن است.آریا منتخب پارسیان
تاریخچه نگهداری در ایران
این پرنده درزمان شاه عباس صفوی توسط تعدادی از تجار ارمنی که به ایتالیا رفته بودندبه ایران وارد شد و از آن به بعد ارامنه مامور تکثیر و پرورش آن گردیدند
به نظر می آید که چون جنس نر این پرنده می تواند همانند دیبای رومی رنگ چهره و فرم پرهای خود را هر لحظه به گونه ای درآورد و ضمن ترسو و کودن بودن بسیار لذا بهترین نام برای او می توانسته همین بوقلمون باشد . نگهداری سنتی بوقلمون در نواحی خراسان گیلان و مارندران آذربایجان غربی، شرقی مرکزی ، فارس ، اصفهان و کرمان متداول است
طبقه بندی بوقلمون از نظر جانور شناسی
بوقلمونهادرطبقه بندی جانوری جز راسته گالی فرمیس زیر راسته گالی تیره فازیانیده تحت تیره مله اگریدین و جنس مله اگریس گالوپا می باشد
در تحت تیره مله اگریدین دو نوع بوقلمون بنامهای اگریو خازیس و اوسلاتاو مله اگریس گالوپا شناسایی شده است
مختصری از فیزیولوژی بوقلمون
تعداد کروموزومهای آن 82 عدد می باشد . تعداد ضربان قلب 200 تا 250 در دقیقه است ، دستگاه گوارش بوقلمون شبیه به ماکیان بوده فقط در انداره متفاوت است ، دستگاه تولید مثل بوقلمون شباهت زیادی با ماکیان داشته و با غاز و اردک در عدم وجود قضیب اختلاف دارد . اسپرم ها 5تا7 روز در مجرای تناسلی جنس ماده زنده باقی می ماند ، شروع تخمگذاری دربوقلمونها 230 تا240 روزگی است ، از طرز گرفتن شاهپرها در بال می توان به نر و ماده بودن بوقلمونها پی برد ، قطع بال در بوقلمون از 1 تا10 روزگی انجام می گیرد ، نوک چینی جهت جلوگیری از کانیبالیزم در 2تا 5 هفتگی انجام می گیرد.آریا منتخب پارسیان
تیپ ظاهری
سر
سر لخت یا بدون پر با رنگی متمایل به آبی حاوی گره های متراکم گوشتی قرمز است
چشمها
در بوقلمونها عنبیه قرمز مایل به قهوهای و مردمک سیاه زنگ است چشمها دادای سه پلک داخلی و خارجی هستند
منقار
سخت و شاخی بوده و دو منفذ تنفسی پرنده به صورت افقی در انتها و بالای آن قرار دارند
گردن
نسبتا طویل و کمی به پشت خمیده است در زیر منقار یک پرده گوشتی شبیه غبغب وجود داردکه تا نیمه گردن ادامه دارد
سینه
ابعاد سینه در انواع بوقلمونها متفاوت است در ناحیه سینه جنس نر در سن 8تا9 ماهگی موهای زبر سیاه رنگی روییده است
پشت
طویل و از امتداد شانه ها به طرف دم کمی محدب می باشد
دم
دم طویل کمی افتاده و جمع شده به نظر می آید
ساق پا
ساق پا بلند قوی بدون پر است رنگ آن از قرمز تا ارغوانی سیاه کم رنگ خاکستری نقره ای یا سفید کرمی می باشد
2 نژاد مهم بوقلمون
بوقلمون برنز
بوقلمون برنز از نژاد بوقلمون هاي اهلي است . اگرچه رشد به مراتب بيشتري دارد ولي از نظر ظاهر بسيار شبيه بوقلمون وحشي آمريكاي شمالي است
با وجود اينكه نژاد اين دسته از ماكيان در سالهاي اخير رو به نقضان گذاشته است ولي باز مي توان از آنها به عنوان موجودات خوب و مولد خانگي ياد كرد.گزارشات حاكي از اين است كه بوقلمون هاي برنز در مقايسه با ساير گونه هاي بوقلمون اندكي آرام تر هستند و اين باعث مي شود كه به راحتي بتوان آنها را در كنار خود نگهداري نمود.پرورش دهندگان اين حيوان مي گويند زماني كه شما وارد محل زندگي بوقلمونهاي برنز بشويد آنها به راحتي براي دريافت غذا به شما نزديك مي شوند .مثل بيشتر بوقلمونها ، بوقلمونهاي برنز نسبت به سرما و تغييرات آن بسيار حساس مي باشند و بايستي در قبال چنين شرايطي محفوظ نگه داشته شوند .اغلب خانواده هاي بوقلمون برنز به عنوان حيوانات خانگي به فروش مي رسند.در مرحله بلوغ بوقلمونهاي برنز معمولاُ وزني بين 25 تا 40 پوند دارند ، اين در حالي است كه وزن بوقلمونهاي ماده بين 14 الي 26 پوند متغيير است .پرهاي آنها رنگ سياه مات دارد و لكه هاي قهوه اي متمايل به سبز بر روي آنها در زير نور خورشيد مثل رنگهاي متاليكي مي درخشد .كفل اين نوع بوقلمون رنگ برنز خاصي دارد در حالي كه پرهاي ناحيه جلوي بدن او بيشتر قرمز و سبز رنگ است . لبه دم بوقلمون برنز ،دور تا دور نوار سفيد رنگي دارد . در حال حاضر دو نوع از بوقلمونهاي برنز وحشي و سينه پهن بيشتر با مقاصد تجاري توليد ميشوند و دليل آن اين است كه سينه آنها گوشت نسبتاً زيادي دارد .بوقلمونهاي برنز به آمريكاي شمالي تعلق دارند .از حدود 500 سال قبل قوم آز تك آنها را به عنوان حيوان خانگي مورد استفاده قرار مي دادند.اگرچه هر دو نوع بوقلمونهاي برنز در آمريكا كمياب شده اند وليكن بوقلمون سينه پهن بيشتر مورد استفاده عموم قرار دارد . اين نكته را نيز بايد افزود كه پرورش سينه پهن ها بسيار مشكل تر از نوع وحشي آنها مي باشد و دليل آن اين است كه آنها به دليل سينه پهنشان نمي توانند جفت گيري كنند و تكثير آنها به صورت تلقيح مصنوعي صورت مي گيرد . تا سال 1960 بوقلمونهاي برنز عمده ترين بوقلمونهاي بودند كه در ايالات متحده پرورش داده مي شدند.بوقلمونهاي برنز نر را مي توان با زايده گوشت زير گردنشان از بوقلمونهاي ماده تشخيص داد .برخلاف نوع وحشي بوقلمونهاي برنز كه به طور طبيعي جفت گيري مي كنند بوقلمونهاي سينه پهن به دليل سينه پهن خود ، نمي توانند به طور طبيعي جفت گيري كنند . تلقيح مصنوعي روشي است كه در اين مورد به كار گرفته مي شود
بوقلمون سفيد
امروزه اختلالاتي در مورد نژاد بوقلمون ((وايت هلند)) به وجود آمده است . اگرچه اغلب بوقلمونهاي سفيد را به نام ((وايت هلند)) مي شناسند ولي همه آنها استانداردهاي نژاد مزبور را دارا نمي باشند .نژاد بوقلمونهاي واقعي ((وايت هلند)) روز به روز كمياب تر مي شود . بنابراين اقدامات حمايني جهت حفاظت آنها بايد صورت گيرد .بوقلمونهاي ((وايت هلند)) ديگر به طور گروهي پرورش داده نمي شوند .پرورش دهندگان نژاد اصيل بسيار كم هستند و آنها بر اين نكته اتفاق نظر دارند كه بوقلمونهاي مذكور با استاندارهايي مورد ارزيابي قرار مي گيرند كه به مرور زمان از استانداردهاي نژاد اصيل فاصله گرفته است . اين نوع بوقلمونها تنها توسط علاقه مندان پرورش داده مي شوند و پرورش آنها بسيار محدود مي باشد
در حال حاضر نوعي از بوقلمون ((وايت هلند)) به طور تجاري پرورش داده مي شوند .اگرچه امروزه بيشتر گونه هاي بوقلمون سفيد هلندي كه به منظور مقاوم بودن با نژادهاي ديگر آميخته شده است داراي چشمهاي قهوه اي رنگ مي باشند وليكن نژاد اصيل اين دسته از بوقلمونها داراي چشمان آبي بوده است.برخي از انواع نر اين بوقلمونها هنوز هم داراي غبغب سياه هستند.رنگ گردن و زير گردن بوقلمونها مثل ساق پا و انگشتان پاي آنها ، سفيد متمايل به صورتي مي باشد.منقار آنها هم رنگ صورتي دارد و هم مي تواند رنگ استخواني داشته باشد .در روي سر بوقلمونهاي مزبور نشانه اي از رنگ سرخ آبي وجود دارد.بقيه اندام بوقلمون وايت هلند را پرهاي شاداب سفيد رنگ پوشانده است . امروزه ، گونه هاي از بوقلمونهاي سفيد هلندي كه با بوقلمونهاي ((لارج وايت)) آميخته شده است داراي سينه اي پهن و پاهاي كوتاه تر در مقايسه با گونه هاي اصيل مي باشند.بوقلمونهاي نر اصيل معمولا حدود 33 پوند و نوع ماده حدود 18 پوند وزن دارند.اگر چه نمي توان به طور قطعي اظهار نظر نمود ولي باور بر اين است كه بوقلمونهاي ((وايت هلند)) در كشور هلند پرورش يافته و نژاد آنها گسترش يافته است .ذر اين ميان بوقلمونهاي وحشي نيز از آمريكا به اروپا صادر شده اند ولي هلند و اتريش به گونه هاي سفيد كه يكي از آنها همين نوع است علاقه مند بوده اند.
اولين بار ، بوقلمون در اوائل قرن 18 وارد ايالات متحده و بريتانيا گرديد و تا سال 1847 نژاد استاندارد اين حيوان محفوط بوده است .امروزه گونه هاي وايت هلند كه به طور تجاري هم پرورس داده مي شوند از مشهورترين گونه هايي هستند كه در تعطيلات زمستاني در ايالات متحده به فروش مي رسند وليكن بيشتر آنها اصيل نيستند و يا به عبارت ديگر گونه هاي اصيل بوقلمون مذكور نسبتاً كمياب است .مراقبت از بوقلمونهاي وايت هلند شبيه ساير بوقلمونها مي باشد . و به خاطر جثه بزرگشان براي اين حيوانات بايد به حد كافي فضاي لازم براي حركت وجود داشته باشد.بوقلمونهاي اصيل ((وايت هلند)) را به سختي مي توان پيدا كرد و نژاد آنها به ندرت پرورش داده مي شود . برخلاف گونه هاي تجاري اين نوع واقعي آن براي پرورش و تكثير نياز به تلقيح مصنوعي وجود ندارد
مدیریت جایگاه و محیط پرورش
تدارک محیطی که از نظر میزان رشد ٬ یکنواختی و بازده لاشه به عملکرد مطلوب برسد هدف اصلی در این قسمت است .برای رسیدن به این هدف باید سالن ایزوله و دارای امکاناتی جهت تأمین دما و تهویه باشد
در پرورش بوقلمون گوشتی می توان سالنها را بصورت کراس یا تونلی ساخت .باید اقلیم منطقه را در این مورد در نظر داشت و در تهیه جایگاه باید به نکات زیر توجه کرد
جهت سالن
میزان عایق بندی سالن از نظر حرارتی و هوا
در منطق گرم باید از سیستم کولینگ استفاده کرد
از وسایل گرمازا (هیتر) برای تامین دما استفاده می شود
در صورت استفاده از مه پاش در سالن باید به ذرات آب ٬ کیفیت آب از نظر مواد معدنی و آلودگی میکربی توجه شود
پرورش گله هاي کوچک بايد در ماه ها ي گرم سال آغاز شود تا نياز به مسائل پر خرج براي گرم کردن به حداقل برسد. آشيانه جوجه ها بايد چنان بنا شود که به سهولت و بدون هيچگونه ناراحتي بتوان آنرا تهويه نمود
اگر يک ساختمان خوب و کوچک قابل حصول نباشد مي توان در يک سالن بزرگ يک آشيانه کوچک ساخت. کف آشيانه بايد به گونه اي ساخته شود که به سهولت قابل تميز کردن باشد.محل پرورش بوقلمونهاي جوان (poults) بايد به قدر کافي گرم و فاقد رطوبت اضافي باشد. همچنين، يک آشيانه با امکانات تهويه خوب و به خوبي عايق بندي شده در مناطق با شرايط اقليمي سرد از اهميت خاص برخوردار است. پنجره آشيانه جوجه ها بايد چنان باشد که وقتي باز مي شود به طرف پائين سر بخورد و يا چنان از پائين لولا شود که هنگام باز شدن هواي تازه و احتمالا سرد مستقيما روي بدن جوجه ها نوزد بلکه پس از برخورد به سقف وارد آشيانه شود که اين امر بهترين نوع تهويه را ممکن مي سازد. پنجره ها بايد در جلو و عقب آشيانه مستقر شوند. براي هر m2 آشيانه يک دهم m2 پنجره منظور مي شود. بعضي پرورش دهندگان محوطه پرورش را با پرچيني محصور مي کنند و از آشيانه بعنوان سر پناه استفاده مي کنند. همچنين مي توان از سايبان ها نيز استفاده نمود، هنوز هم تعدادي از پرورش دهندگان از سايبان استفاده مي کنند که اغلب به آشيانه يا سرپناه متصل اند. کف سايبان ها از نرده هاي تخته اي يا سيم ساخته مي شود و با فاصله کمي از زمين مستقر مي گردند تا مدفوع زير آن و بر روي زمين بريزد که اين امر تميز کردن آن را آسان مي کند
البته توجه داشته باشيد که بوقلمونهاي نژاد درشت را در سايبان هائي با کف نرده اي و سيمي نبايد نگهداري کرد زيرا دچار طاول و پينه و همچنين اختلالات کف و ساق پا مي شوند که اين عوارض در بوقلمونهاي نژاد سبک بروز نمي کند
در واحدهاي بزرگ از روش پنجره بسته (windowless) استفاده مي کنند که اين گونه آشيانه ها بايد کاملا عايق بندي شوند. بايد در هر دقيقه حدود 03/0 متر مکعب هوا با فشار حدود 5/0 سانتي متر بر هر کيلو وزن بوقلمونهاي بالغي که در معرض تهويه هستند وارد شود
مدیریت پرورش
هدف از پرورش امکان دستیابی هر گله به وزن مطلوب و مورد نظر با حفظ ویژگیهای کیفی آن است . جهت رسیدن به این هدف توجه به نکات زیر ضروری است
• پرورش جداگانه جنسهای مختلف به یکنواختی گله کمک می نماید ٬رعایت تراکم گله نیز به یکنواختی آن کمک میکند
بطور مکرر هر هفته باید وزن کشی بطور تصادفی در سالن انجام گیرد و وزن جوجه را با وزن مطلوب مورد نظر مقایسه گردد . وزن مطلوب جوجه در نژادهای مختلف متفاوت بوده و برای این منظور باید وزن توصیه شده توسط کارخانه تولید کننده جوجه را در نظر گرفت . جدول شماره 5 میزان افزایش وزن و دان مصرفی را در سنین مختلف نشان میدهد
تراکم گله
تراکم تٲثیر زیادی بر عملکرد گله دارد . در صورتی که تراکم بالا رود رشد یکنواخت گله آسیب می بیند و دسترسی پرنده به آب و دان کمتر می شود . تراکم بیش از حد همچنین رشد ٬ ماندگاری ٬ کیفیت بستر را مختل می نماید و آسیب های فیزیکی ایجاد می کند و باعث افت کیفیت لاشه در اثر تاول سینه ٬ سوختگی مفصل خرگوشی می شود و زمینه ساز اپیدمی سریع بیماریهای میکربی و ویروسی در گله می شود . میانگین فضای مورد نیاز برای هر پرنده را در طول مدت گرمای هوا افزایش دهید و در کنار آن از تهویه مناسب و روش خنک کردن تبخیری استفاده نمائید. کاهش تعداد پرندگان موجب کاهش گرمای تولید شده می گردد ، در نتیجه می توانید هواکشهای اضافی را نیز بردارید . همچنین افزایش فضای کف محل پرورش باعث آسان شدن دسترسی به آبخوری ها خواهد شد . مطالعات نشان می دهد که افزایش تعداد پرنده ها در یک محل با نقشه مناسب ، روش خنک سازی موثر و همچنین استفاده از تونل تهویه در ماه های گرم سال با سود اقتصادی همراه خواهد بود
جدول شماره یک : فضای لازم برای بوقلمون در هفته های پرورش بوقلمون
| هفته | 1 | 4-2 | 6-5 | 8-7 | 12-9 | 20-18 |
| تعداد قطعه درواحد سطح |
20 | 15 | 10 | 8 | 5 | 3 |
براي بوقلمونهاي جوان (نر و ماده) در حال رشد به ازا هر بوقلمون 4/0 متر مربع فضا در نظر مي گيرند. البته اگر تمام گله بوقلمون نر باشد براي هر بوقلمون 5/0 متر مربع و چنانچه ماده باشد به ازا هر بوقلمون 3/0 متر مربع فضا لازم است. براي بوقلمون هاي سبک و آنها که در سيستم بسته پرورش داده مي شوند مساحت آشيانه بايد کمتر از ارقام فوق باشد
دستگاه مادر مصنوعي
چند نوع دستگاه مادر مصنوعي وجود دارد. مادرهاي گازي و الکتريکي که بهترين نوع جهت پرورش در گله هاي کوچک هستند. دستگاه هاي مادري که براي 250 جوجه مرغ کافي است براي 125 جوجه بوقلمون کفايت مي کند. بايد 24 ساعت قبل از ورود جوجه ها دستگاه هاي مادر را به کار انداخت تا آشيانه گرماي لازم را کسب کند. اگر از دستگاه هاي مادر گرد استفاده شود درجه حرارت براي طيور سفيد 40 درجه سانتي گراد و براي طيور زرد و قهوه اي 35 درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود. اين درجه حرارت از داخل در فاصله 18 سانتي متر لبه خارجي دستگاه مادر و در 5 سانتي متري بستر يا در حد ارتفاع پشت جوجه بوقلمون در نظر گرفته شود. بايد هر هفته حدود 3-2 درجه حرارت را پائين آورد تا به ميزان مناسب 20 درجه سانتي گراد برسد. اگر منطقه پرورش جوجه گرم باشد مي توان در طول روز دستگاه ها را خاموش کرد. پس از هفته ششم هيچ گونه منبع حرارتي نه براي شب و به براي روز لازم نيست
دستگاه هاي گرما ساز بايد به فاصه 45 سانتي متري از سطح بستر آويزان گردند. حرارت دستگاه هاي مادر در ابتدا حدود 35 درجه سانتي گراد است که در ادامه دوره پرورش و به تدريج هفته اي 5/3- 3 کاهش پيدا مي کند که اين امر تا 6 هفتگي ادامه دارد. در حين پائين آوردن درجه حرارت بايد رفتار جوجه را مدنظر قرار داد. درجه حرارت خارج از منبع حرارتي، يعني محيط اطراف و بيرون از دستگاه مادر بايد حدود 21 درجه سانتي گراد باشد تا جوجه ها احساس راحتي کنند. تهويه بايد به نحو احسن انجام گيرد. ميزان رطوبت براي جوجه هاي بوقلمون در داخل سالن 65% است. دستگاه هاي مادر بايد داراي حفاظ باشند تا جوجه ها از اطراف منبع حرارتي دور نشوند. حفاظي به ارتفاع 45 سانتي متر براي هر دستگاه توصيه مي شود. در شرايط آب و هوائي گرم حفاظي به اندازه 30 سانتي متر کافي خواهد بود. حفاظ مادر بايد در فاصله 65-60 سانتي متري لبه دستگاه مادر مستقر شود و به تدريج اين فاصله به 120 90 سانتي متر برسد و پس از گذشت 10-7 روز مي توان حفاظ را برداشت. اگر جوجه ها درفصل سرما ريخته شوند و آشيانه بقدر قابل ملاحظه اي وسيع باشد مي توان بوسيله پاراوان قسمتي از آشيانه را جدا کرد و به تدريج که جوجه ها بزرگ مي شوند فاصله پاراوان را بيشتر کرد
نور رساني
در دو هفته اول زندگي نور بايد به قدر کافي در اختيار جوجه ها باشد تا بتوانند آب و غذا را ببينند. لامپهاي 200 واتي با فواصلي در حدود 3 متر مستقر شوند. يک چراغ 15-7/5 واتي بايد در داخل و زير هر دستگاه مادر قرار داده شود. پس از دو هفته اول مي توان نور را کاهش داده تا در اين سن از بروز استرس، روي هم ريختن جوجه ها و اضطراب جلوگيري شود
مدیریت بستر
بسیاری از پرورش دهندگان دریافته اند كه بستر مرطوب منجر به تولید آمونیاك و متعاقب آن مشكلات تنفسی یا مشكلات مربوط به پاها می گردد به هر حال این تولید كنندگان نمی توانند دریابند كه هر گرم از بستر طیور به طور معمول دارای ا میلیارد میكروارگانیزم زنده می باشد . این میكروارگانیزم ها علاوه بر منبع اولیه كه همانا خود مجرای معدی – روده ای پرنده می باشد ، از چند منبع حاصل شده اند . مدیریت بستر یعنی كم كردن تكثیر میكروارگانیزم ها برای محافظت از پاها ، كنترل بیماریها و فراهم كردن شرایط محیطی مطلوب در سالن . فهم چگونگی وقوع بستر مرطوب می تواند در جلوگیری یا كاستن از موارد وقوع این مشكل كمك نماید
برخی از علل شایع بستر مرطوب عبارتند از
• عمق كم بستر : مطمئن شوید كه عمق بستر از ابتدای دوره پرورش مناسب انتخاب می شود
• نرخ تهویه نامناسب : این پدیده اجازه می دهد تا سطح رطوبت سالن بالا آید كه احتمال وقوع بستر مرطوب را افزایش می دهد
• دمای نامناسب : دماهای خنك مترادف با سطوح بالای رطوبت است كه منجر به بستر مرطوب می گردد . تشخیص اینكه در یك زمان خاص حرارت مكمل برای سالن لازم است ( مخصوصا زمانیكه پرندگان جوان هستند ) برای حفظ خشكی بستر مهم است . افزایش دمای سالن به ازای هر 20 درجه فارنهایت (حدود 11 درجه سلسیوس) قابلیت حفظ رطوبت توسط هوا را دو برابر می نماید . اگر چه سوخت گران است ، اما افزودن گرمای الحاقی نه تنها پرندگان را گرم می نماید بلكه ظرفیت هوا را برای حمل رطوبت بالا می برد . برای بوقلمونهای زیر 10 هفته سن اگر هیچ حرارت مكملی تدارك دیده نشود علاوه بر عدم تامین منطقه آسایش حرارتی برای آنها ، ظرفیت حمل رطوبت توسط هوا ناكافی خواهد بود . در مقایسه برای بوقلمونهای با سن 13 هفته یا بالاتر حرارت تولید شده توسط خود پرندگان برای دفع رطوبت از محیط كفایت خواهد كرد . بنابراین دما و نرخ تهویه مناسب در حفظ كیفیت هوا ی سالن بوقلمونها نه فقط در زمانیكه كسی در سالن در حال كاركردن یا بازدید است بلكه در تمامی زمانها نقش مهمی دارد
در انتخاب مواد بستر باید به قابلیت جذب رطوبت ٬ قابلیت تجزیه در محیط ٬ نرم و مناسب بودن ٬ تمیزی و عاری بودن از فساد و فاقد گرد و غبار بودن ٬ امکان تهیه مناسب از منبع مطمئن بهداشتی توجه گردد
آلودگی مواد بستر به قارچ عملکرد پرنده را دچار مشکل می کند . بستر مرطوب باعث بروز بیماریهای انگلی و افت کیفیت لاشه می شود
آبخوری
یکی از دلایل مرگ و میر جوجه ها در هفته اول پرورش از دست دادن آب بدن است و بدین خاطر دسترسی آسان جوجه به آب سالم و مناسب بسیار با اهمیت است در تٲمین آب باید به نکات زیر توجه شود
امکان دسترسی به آب در طول 24 ساعت وجود داشته باشد
به ازای هر 40 جوجه یک آبخوری در نظر گرفته شود و تعداد آبخوری باید کافی و قابل دسترسی باشد
آبخوری را هر روز شسته و روزانه ارتفاع آبخوری تنظیم شود
برای 4 روز اول پرورش آبخوری اضافی فراهم شود
کیفیت آب از نظر مواد معدنی و آلودگی بسیار قابل اهمیت است و درجه حرارت مناسب آب هنگام مصرف 12-10 درجه سانتیگراد است
میزان آب مصرفی بوقلمون در هفته های مختلف در جدول شماره 2 آورده شده است
| 35 درجه +/لیتر | 35 – 25 درجه/لیتر | 25 – 20 درجه/لیتر | 20- 10 درجه/لیتر | هفته |
| 38 | 38 | 38 | 38 | 1 |
| 114 | 114 | 114 | 95 | 2 |
| 189 | 170 | 151 | 132 | 3 |
| 265 | 246 | 227 | 189 | 4 |
| 416 | 341 | 265 | 227 | 5 |
| 549 | 435 | 360 | 303 | 6 |
| 565 | 511 | 435 | 379 | 7 |
| 700 | 568 | 549 | 454 | 8 |
| 833 | 738 | 662 | 568 | 9 |
| 1041 | 852 | 719 | 625 | 10 |
| 1136 | 946 | 833 | 681 | 11 |
| 1211 | 1079 | 908 | 595 | 12 |
| 35 درجه +/لیتر | 35-25درجه/لیتر | 25-20درجه/لیتر | 20-10درجه/لیتر | هفته |
| 1287 | 1154 | 1060 | 833 | 13 |
| 1419 | 1230 | 1098 | 871 | 14 |
| 1419 | 1230 | 1098 | 871 | 15 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 16 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 17 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 18 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 19 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 20 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 21 |
| 1438 | 1249 | 1117 | 889 | 22 |
دانخوری
در اولين روزها مي توان غذاي جوجه ها را در ظرف هاي ساده قرار داد ولي چون اشکالاتي در درک دارند و حيوانات کودني به حساب مي آيند بهتر است در کنار هر آبخوري و يا دانخوري، وسيله و مواد بي ضرر و براق قرار داد تا توجه جوجه ها را به خود جلب کند. ريختن مقدار جزئي آرد يا ريزه هاي سنگ خارا روي دان روزي دوبار براي سه روز اول زندگي، بوقلمون ها را تشويق به خوردن مي نمايد. نبايد دانخوري ها را مملو از دان کرد زيرا دان روي بستر مي ريزد و جوجه به هواي دان روي بستر خود آنرا مي خورند مگر اينکه روي بستر را با کاغذ بپوشانند. براي جوجه هاي هفت روزه تا سه هفتگي دانخوري کوچک به اندازه حدود 7-5 سانتي متر براي هر جوجه مناسب است. از سن 3 هفتگي به بالا تا سن عرضه به بازار از دانخوري هاي با سايز بزرگ استفاده مي شود به طوريکه عمق دانخوري 10 سانتي متر و طول دانخوري 8-7 سانتي متر براي هر قطعه بوقلمون مناسب است. اگر دانخوري عريض باشد و بتوان از دو طرف آن استفاده کرد بدين ترتيب يک متر از اين دانخوري را دو متر محسوب مي کنيم
به ازای 35 جوجه بوقلمون یک دانخوری سطلی در نظر گرفته شده است
نکات زیر در استفاده از دانخوری قابل اهمیت است
ارتفاع دانخوری روزانه تنظیم شود بطوریکه پشت پرنده با کف دانخوری همسطح باشد
در چهار روز اول دوره پرورش از سینی ٬کارتن و روزنامه جهت تغذیه جوجه استفاده شود
تعداد دانخوریها در سالن باید کافی باشد و بطور یکنواخت در سالن پخش گردد
تنظیم نامناسب دانخوری باعث افزایش ضایعات دان میشود
فضای ناکافی دانخوری موجب کاهش رشد و عدم یکنواختی گله و همچنین آسیبهای فیزیکی میشود
مدیریت جوجه
ایجاد یک گله از یک روزگی ٬ تحریک و تکامل هر چه زودتر رفتار خوردن و آشامیدن و امکان رسیدن به اوزان هدف و یکنواختی گله از اهداف مدیریت جوجه است
برای رسیدن به این مهم به نکات زیر توجه گردد
در تامین جوجه باید طوری برنامه ریزی شود که اختلاف وضعیت ایمنی و فیزیولوژیک بین جوجه ها به حداقل برسد و حتی الامکان از یک واحد و از یک گله جوجه تهیه شود(یکسان وهمسن)
باید از وضعیت بهداشتی گله مادر و جوجه آگاهی کافی داشت و واحد جوجه کشی باید کارت بهداشتی جوجه صادر نماید
در حمل و نقل جوجه و وسیله حمل کننده باید دمای حدود24-20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 75%را رعایت نماید
تنظیم حرارت و رطوبت و تهویه
دمای سالن را باید بمرور کاهش داد و در پایان هفته اول به 31 درجه سانتیگراد رساند و سپس هر هفته 2 درجه آنرا کم نمود
. مطابق جدول شماره 3
| هفته | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم به بعد |
| حرارت | 34 | 31 | 29 | 27 | 25 | 23 | 20 |
از رفتار جوجه برای تعیین مناسب بودن دما استفاده میشود . دما و رطوبت بطور مکرر باید بررسی گردد
در سه روز اول دوره پرورش رطوبت بالای 70 درصد و بقیه دوره 50 درصد در نظر گرفته شود
کاهش دما و رطوبت سالن میتواند باعث ضعف در عملکرد و کاهش یکنواختی گله شود
همزمان با تنظیم دمای سالن ٬ رطوبت آن نیز با استفاده از مه پاش سالن باید کنترل گردد و نیز با استفاده از هواکش های هوای سالن را از وجود گرد و خاک و گازهای سمی پاک نمود
نور دهی
میزان نور مورد نیاز دو روز اول 100 لوکس است و سپس آن را باید 50 لوکس رساند . توصیه شده است که در پرورش بوقلمون گوشتی طبق جدول شماره (4)از برنامه خاموشی استفاده گردد
جدول شماره 4:جدول خاموشی
| خاموشی | روشنایی | روز |
| 1 | 24 | 1 |
| 1 | 23 | 2 |
| 2 | 22 | 3 |
| 3 | 21 | 4 |
| 4 | 20 | 5 |
| 6 | 18 | 6 |
| 8 | 16 | 7 |
| 8 | 16 | 8 |
| 8 | 16 | 9تاکشتار |
در استفاده از جدول بالا بهتر است میزان خاموشی توصیه شده در چند مرحله اجرا گردد. شدت نور باید در سالن یکنواخت باشد و کاهش زود هنگام طول روشنایی در هفته اول فعالیت تغذیه ای و وزن را کم خواهد کرد
آماده سازی سالن جهت ورود جوجه
جهت ورود جوجه باید سالن را بعد از شستشو با آب و با استفاده از فرمالین ضد عفونی نموده و سپس 3/1 سطح سالن با استفاده از پلاستیک یا برزنت جدا گردد . پوشال جهت بستر و یا روزنامه در سطح سالن پهن گردد و سپس آبخوریهای دستی و سینی های دانخوری را به میزان مورد نیاز در سطح مورد نظر پخش نمود
با استفاده از فرمالین و پرمنگنات باید سالن گاز داده شود و بعد از 24 ساعت هوای سالن توسط هواکش تخلیه شود به نحوی که سالن از گاز تخلیه گردد . حرارت سالن را حدود 25 درجه سانتیگراد تنظیم گردد و از قرار گرفتن آبخوری و یا دانخوری در نزدیک منبع حرارتی جلوگیری شود
در 12 ساعت اولیه ورود جوجه بهتر است از آرد ذرت جهت تغذیه جوجه ها استفاده گردد و سعی شود جوجه ها حرکت داده شوند . همچنین جهت پخش بهتر دان از ته کارتن نیز استفاده میشود . لازم به ذکر است برای جلوگیری از آبریزی باید پوشال بطور یکنواخت در سالن پخش گردد تا ایجاد ناهمواری مخصوصا در زیر آبخوریها ننماید
از تجمع جوجه ها در یک محل باید جلوگیری شود . بهترین روش تنظیم حرارت و جلوگیری از ایجاد کوران است بدین صورت پخش جوجه ها یکنواخت میگردد
برای جلوگیری از بروز بیماری و ایجاد گله یکنواخت باید از روش پرورش تک سنی استفاده شود
تخلیه جوجه باید بطور یکنواخت در سطح سالن پخش گردد و امکان دسترسی جوجه به آب و دان باید کنترل شود
حرارت سالن بعد از تخلیه جوجه باید حدود 35 الی 36 درجه سانتی گراد تنظیم گردد
نوک چيني
نوک بوقلمونهاي جوان بين 5-2 هفتگي چيده مي شود. چنانچه ديرتر از اين سنين اقدام به نوک چيني نمائيم، گرفتن و مهار حيوان به دليل سنگيني جثه دشوار خواهد بود و ممکن است بوقلمون دچار پر ريزي گردد. پيش از اينکه بوقلمونها دچار کاني باليسم و پر کني شوند بهتر است عمل نوک چيني انجام گيرد. نوک چيني نبايد در يک روزگي و در جوجه کشي انجام شود. زيرا ممکن است اين عمل باعث بروز استرس و بي ميلي جوجه ها به غذا و آب و در نتيجه نزاري و بي آب شدن بدن حيوان (دهيدراسيون) گردد
بايد دقت شود سوراخهاي بيني چيده نشود. همچنين دقت کنيد که پس از اين عمل غذا در دانخوري در سطحي باشد که جوجه هاي نوک چيده شده به راحتي بتوانند آنرا بخورند
قطع تاج و ريش
تاج و ريش از اعضائي هستند که اغلب در نزاع هاي بين پرندگان به خصوص بوقلمون ها از هر عضو ديگري آسيب پذيرتر مي باشد. تاج و ريش را ميتوان در جوجه بوقلمونهاي يک روزه به سادگي با قرار دادن بين انگشت سبابه و شست با ناخن شست قطع نمود. حتي تا سن سه هفتگي نيز مي توان آنرا با ناخن گير و قيچي به راحتي قطع نمود
قطع ناخن
قطع ناخن معمولا براي جلوگيري از ايجاد خراش روي پوست بدن و پهلوي بوقلمون انجام ميشود. اين عمل بيشتر در محيط هائي که تعداد در سطح بوقلمون زياد و بيش از حد متراکم است انجام مي شود ولي حتي در پرورش در چراگاه نيز بسيار مفيد است. براي اين منظور بايستي ناخن ها به کلي قطع شوند. قطع ناخن بايد در روز اول زندگي در موسسه جوجه کشي انجام گيرد
قطع پر
چنانچه بوقلمون در چراگاه پرورش داده شود با قطع پرهاي پرها به سهولت مي توان جلوي پرواز اين پرنده را گرفت. قطع پر از قسمت انتهائي يک بال با يک نوک چين از اقداماتي است که جلوي پرواز را در چراگاه خواهد گرفت. قطع پر با نوک چين برقي در يک روزگي تا ده روزگي مي تواند انجام گيرد. عمل قطع پر در حال حاضر کم تر از سابق انجام مي شود زيرا در بوقلمونهاي گوشتي موجب بدشکلي لاشه مي گردد
تغذیه
جوجه ها مانند سایر طیور در 24 ساعت اول نیازی به غذا ندارند . مقدار غذایی که جوجه ها در 4هفته اول مصرف می نمایند450 تا 500 گرم است که به مرور بر مقدار آن افزوده می شود . میزان رشد در سنین مختلف یکنواخت نیست به طوریکه رشد تا سن 7تا8 هفتگی سریع و در 14تا 15 هفتگی به حداکثر می رسد . جنس نر نسبت به ماده ها ضریب مصرف بالاتری را دارد . چربیها و هیدروکربنها منابع اصلی انرزی در آنها محسوب می شود . غذای بوقلمون تا 8 هفتگی آردی و بعد به صورت پلت می باشد
جدول شماره 5 :میزان افزایش وزن و مقدار دان مصرفی در یک دوره پرورش در نزاد گوشتی سنگین
| مصرف دان در هفته (کیلو گرم ) | وزن بدن (کیلو گرم ) | ||
| نر | ماده | نر | ماده |
| 14/0 | 15/0 | 15/0 | 16/0 |
| 29/0 | 32/0 | 35/0 | 39/0 |
| 46/0 | 54/0 | 65/0 | 75/0 |
| 68/0 | 82/0 | 05/1 | 26/1 |
| 88/0 | 08/1 | 56/1 | 92/1 |
| 14/1 | 41/1 | 19/2 | 74/2 |
| 40/1 | 73/1 | 91/2 | 68/3 |
| 65/1 | 03/2 | 70/3 | 73/4 |
| 78/1 | 21/2 | 53/4 | 86/5 |
| 97/1 | 46/2 | 38/5 | 05/7 |
| 14/2 | 69/2 | 24/6 | 28/8 |
| 29/2 | 90/2 | 08/7 | 54/9 |
| مصرف دان در هفته(کیلوگرم) | وزن بدن(کیلوگرم) | ||
| ماده | نر | ماده | نر |
| 40/2 | 04/3 | 91/7 | 82/10 |
| 53/2 | 21/3 | 72/7 | 09/12 |
| 64/2 | 40/3 | 50/9 | 36/13 |
| 75/2 | 60/3 | 25/10 | 60/14 |
| 84/2 | 69/3 | 97/10 | 83/15 |
| 92/2 | 89/3 | 64/11 | 05/17 |
| 01/3 | 09/4 | 27/12 | 24/18 |
| 30/4 | 42/19 | ||
| 50/4 | 58/20 | ||
| 72/4 | 72/21 | ||
| 72/4 | 72/21 | ||
| 93/4 | 85/22 | ||
| 13/5 | 96/23 | ||
براي پرورش بوقلمون دو برنامه غذائي اساسي بايد در نظر گرفته شود. يکي غذاي تمام نرم يا آردي و ديگري دانه اي يا پلت. نيازهاي تغذيه اي بوقلمون بر اساس سن متغير است. همچنانکه بر سن بوقلمون افزوده مي شود، نيازهاي پروتئين ، ويتامين و مواد معدني اين پرنده کاهش مي يابد و بر نياز آن به انرژي افزوده مي شود
مواد غير قابل حل مانند سنگ ريزه (گرانيت) بايد در سنين 10-8 هفتگي به غذاي بوقلمون اضافه شود. دان بوقلمون بايد حتما حاوي يک ماده مقابله کننده با کوکسيدوز باشد و همچنين وجود يک ماده پيشگيري کننده بيماري سياه سر (black head) نيز در غذاي بوقلمون ضروري است. بايد هميشه غذا و آب در اختيار پرنده باشد. غذاي غير نرم يعني با ذرات درشت (pellet) را مي توا ن از هفته چهارم زندگي براي جوجه هاي بوقلمون در نظر گرفت
مي توان براي تغذيه بوقلمون از يونجه تازه و ترد، شبدر خوب، علوفه سبز تازه يا جوانه سبز غلات که به خوبي خرد شده و فاقد رشته هاي بلند باشد، استفاده کرد. همه اينگونه مواد را ميتوان روزي يک يا دوبار به بوقلمون هاي جوان داد. هرگز نبايد علوفه پژمرده يا خشکيده و ساير مواد غذائي مشابه را در اختيار پرنده گذاشت. در فرمول غذائي بوقلمون ميتوان از کنجاله سويا، ذرت آسياب شده و مشابه آنها استفاده و دان تهيه کرد. غذاي بوقلمون هاي در حال رشد را از سن هشت هفتگي تا عرضه به بازار بايد در اختيار بوقلمون هاي جوان قرار داد. پروتئين موجود در آرد سوياي پوست کنده براي بوقلمون هاي بالغ بسيار قابل هضم ولي مواد هيدروکربنه موجود در آن زياد قابل جذب نيست
ميزان غذاي بوقلمون
جوجه هاي بوقلمون تا 24 ساعت و يا حتي بيشتر احتياج به خوردن و آشاميدن ندارند زيرا از زرده ذخيره بدن استفاده مي کنند ولي بعد از اين مدت بايد غذا و آب کافي در اختيار آنها قرار داد. مقدار غذائي که توسط جوجه بوقلمون هاي در حال رشد خورد ه مي شود در اولين ماه زندگي 460-450 گرم است. اصولا بوقلمون حيواني است که مخصوص گوشت پرورش داده مي شود لذا از اينرو بيشتر انتخاب در بوقلمون از نظر تبديل غذائي صورت مي گيرد. بدين ترتيب که هر چه بوقلمون در ازا غذاي کمتر گوشت بيشتري توليد کند بهتر است. بوقلمون از نظر ضريب تبديل پرنده خوبي به شمار مي رود. زيرا به طور متوسط ميزان ضريب تبديل غذائي در آن در اوائل زندگي حدود 1 به 3 است. در برخي مزارع از غذاي تمام آردي و در برخي ديگر از غذاي آردي – دانه اي استفاده مي شود اما در گروهي از مزارع نيز تا 8 هفتگي غذاي تمام آردي و از 8 هفتگي به بعد غذاي دانه اي – آردي در اختيار پرنده قرار مي دهند. اگر بوقلمون به طريقه محدود نگهداري شود، اضافه نمودن علف سبز به جيره غذائي جوجه ها سبب بهتر شدن رشد مي شود. 4 هفته پيش از رسيدن بوقلمونها به بازار بايد مواد بودار مانند روغن ماهي يا پودر ماهي را حذف کرد تا گوشت بوي نا مطبوع نگيرد. غذاي بوقلمونهاي تخمگذار شبيه مرغهاي تخمگذار است ولي بايد توجه داشت که بوقلمونهاي تخمي را نبايد بيش از حد غذا داد زيرا سبب چربي گرفتن آنها مي گردد و توليد تخم را پائين مي آورد. جوجه ها را پس از خارج شدن از تخم به مدت 24 ساعت بايد در استراحت غذائي قرار داد و سپس به تغذيه آنها در 20-15 روز اول توجه کرد.
براي فربه ساختن بوقلمون بايد همه روزه خوراک دانه به آنها داد و هرچه هنگام بردن به بازار و کشتن بوقلمون نزديکتر شود بايد بر خوراک دانه آنها افزود. ترکيبات کلي جيره را ذرت، گندم، جو و يولاف تشکيل مي دهد. ذرت را نبايد تنها به بوقلمونهاي پرورشي داد زيرا پرنده را بيش از حد فربه مي کند. مي توان در زمستان از برگ چغندر و يولاف نيز در ترکيبات جيره استفاده کرد. در اختيار گزاردن ذغال چوب، شن و آهک هم مناسب است.همچنين در موقع جفتگيري بايد خوراک قويتري هم مانند آرد ماهي، پودر خون و … در اختيار پرنده قرار داد
هميشه در هنگام تغذيه نکات زير را مد نظر قرار دهيد
1- از دادن خوراک بسيار و خوراک نامرغوب و کپک زده دوري کنيد
2-علوفه سبز خرد کرده و چراگاه بايد در دسترس جوجه بوقلمون قرار گيرد
3- گاهگاهي در آب آشاميدني پرنده از يک قاشق چايخوري سولفات مس دو سود در يک ليتر آب استفاده کنيد
4- آشيانه و خوراک و در صورت وجود چراگاه بايد کاملا پاکيزه باشند
افزایش راندمان تولید مثلی و تولید تخم در بوقلمونها
در نتیجه استراتژی بهگزینی پرندگان برای افزودن تولید بوقلمونها در دهه اخیر ، نرخ رشد بوقلمونها و اندازه بدن آنها برخلاف راندمان تولید مثلی افزایش یافته است . بوقلمونها كوتاهترین دوره تولید مثلی را دارند و كمترین تعداد تخم را نسبت به هر گونه دیگر پرندگان تولید می كنند .لذا پرورش دهندگان بوقلمونهای تجاری بر روشهای مدیریتی برای طولانی كردن دوره تخم گذاری بوقلمونهای ماده و جلوگیری از بروز رفتار كرچی و خوابیدن روی تخمها تكیه می نمایند
در نتیجه استراتژی بهگزینی پرندگان برای افزودن تولید بوقلمونها در دهه اخیر ، نرخ رشد بوقلمونها و اندازه بدن آنها برخلاف راندمان تولید مثلی افزایش یافته است . بوقلمونها كوتاهترین دوره تولید مثلی را دارند و كمترین تعداد تخم را نسبت به هر گونه دیگر پرندگان تولید می كنند .لذا پرورش دهندگان بوقلمونهای تجاری بر روشهای مدیریتی برای طولانی كردن دوره تخم گذاری بوقلمونهای ماده و جلوگیری از بروز رفتار كرچی و خوابیدن روی تخمها تكیه می نمایند . پرورش دهندگان در این عمل برای شناخت و مدیریت بوقلمونهای كرچ در شرایط تجاری كه شامل گله های 20000 تا 30000 قطعه ای می باشد ، با مشكلات متعدد و زیاد شونده روبرو می شوند . روشهای مدیریتی جاری وقت گیرند و نیاز به كار مفرط دارند و اما تنها اثرات متوسط در جلوگیری از شروع رفتار كرچی و متعاقب آن پایین آمدن تولید تخم دارند
فاكتورهای فیزیولوژیكی
محققان در دانشگاه مینه سوتا در حال بررسی فاكتورهای فیزیولوژیكی هستند كه رفتار كرچی را در بوقلمونها كنترل می كنند . دانشمندان كشف كرده اند كه افزایش غلظت هورمون پرولاكتین از فعالیت تخمدانی بوقلمونها جلوگیری ، رفتار كرچی را تحریك می كند و تولید تخم را كاهش می دهد
بعنوان یك هدف بلند مدت جهت افزایش تولید تخم بوسیله كنترل كردن پرولاكتین آزاد شده ، محققان مطالعات بیشتری برای احاطه زیادتر در مورد فاكتورهای فیزیولوژیكی كه سنتز پرولاكتین و آزاد سازی آنرا تنظیم می كنند ، انجام می دهند . مشخص شده است كه مكانیزمهای تنظیم كننده تراوش پرولاكتین از هیپوتالاموس (قسمتی از مغز ) و هیپوفیز آغاز می شوند
هورمون VIP
دانشمندان تكنیكهای مصنوعی جراحی را برای جمع آوری خون از رگهای ریز كه به هیپوتالاموس و هیپوفیز متصل هستند توسعه داده اند . این رگهای خونی هورمون VIP ( Vasoactive intestinal peptide ) را از هیپوتالاموس به غده هیپوفیز انتقال می دهند . لذا تنظیم عصبی رفتار تولید مثلی به طور قطعی هنوز مشخص نشده است . VIP یك تحریك كننده شناخته شده فیزیولوژیكی برای تراوش پرولاكتین در بوقلمونها است كه به نظر می زسد وظیفه تامین انرژی مورد نیاز پرنده كرچ را نیز از تجزیه و متابولیسم چربیهای ذخیره بدن بعهده دارد .بطور مثال مطالعات اثبات كرده است كه بوقلمونهایی رفتار كرچی را نشان می دهند كه سطح این هورمون در مغز بالا رفته باشد .
ایمن سازی
دانشمندان دانشگاه مینه سوتا یك استراتژی برای مصونیت بخشی به بوقلمونها در مقابل تاثیرات VIP طراحی كرده اند كه بوسیله تزریق VIP اضافی بر آنها اعمال می شود . این عمل سبب می شود كه سیستم ایمنی بوقلمونها ، آنتی بادی مناسب بر علیه هورمون تولید نماید و این آنتی بادیها ، تاثیرات VIP روی سیستم تولید مثلی را خنثی می كنند. بنابراین به سبب كاهش تمركز پرولاكتین ، رفتار كرچی كاهش می یابد و تولید تخم بالا می رود همچنانكه در دو مطالعه كه اخیرا انجام گرفته است ، ایمن سازی بوقلمونها بر علیه VIP در افزایش تولید بیش از 30 تخم به ازای هر بوقلمون در طول 21 هفته سیكل تخمگذاری نتیجه بخش بوده است
قابلیت مصونیت بخشی VIP برای افزایش تولید تخم بوقلمون واضح است . محققان امروزه روشهایی برای تولید مقادیر وسیع VIP خالص بواسطه مهندسی ژنتیك و تكنولوژی سنتز DNA جستجو می كنند . دانشمندان اخیرا ژنی را كه مسئول رمزگذاری VIP در بوقلمونها است را جدا كرده اند و تحقیقاتی را آغاز نموده اند كه مشخص نمایند آیا هورمون با ساختارجدید از رفتار كرچی بوقلمونها جلوگیری كرده و تولید تخم را بر خلاف هورمون طبیعی افزایش خواهد داد ؟ پیش بینی می شود كه نتایج این تحقیق به نفع صنعت پرورش بوقلمون و سرانجام به نفع مصرف كننده باشد كه توسط كمك به افزایش راندمان تولید مثلی و تولید تخم انجام خواهد شد
استرس گرمائی در بوقلمون و راه های کاهش آن
مساله استرس گرمائی در پرورش طیور یک مشکل جدی است. در یک هوای بسیار گرم، مرگ و میر طیور و کاهش تولید قابل مشاهده است . معمولا هر گاه که دمای محل پرورش بوقلمونها از 27 درجه سانتی گراد فراتر رود استرس گرمائی بروز می کند . البته در این میان نباید اثر رطوبت را نادیده گرفت و همیشه بایستی به گزارشات هواشناسی در مورد افزایش دما و رطوبت تواماً توجه داشت. توجه داشته باشید که دمای بالاتر از 27 درجه سانتی گراد می تواند باعث کاهش مصرف خوراک و در نتیجه کاهش دریافت انرژی و پروتئین گردد که این امر نیز به نوبه خود اثرات منفی بر روی وزن تخم، کوچک شدن اندازه آن و کاهش کیفیت پوسته خواهد داشت
دمای بدن بوقلمونها در حدود 42 -41 درجه سانتیگراد است حال اگر دمای محیط از این دما بالاتر رود، اتلاف گرمای بدن آنها متوقف شده و حتی مقداری گرمای اضافی هم به بدن آنها تحمیل می گردد با ادامه این روند هنگامیکه دمای بدن بوقلمونها به 46 درجه سانتی گراد برسد آنها خواهند مرد . در این هنگام و زمانیکه جلوگیری از به وقوع پیوستن تمامی آثار سوء استرس گرمائی امکان پذیر نیست ، چند اقدام مدیریتی می تواند وضعیت را اندکی بهبود بخشد که در ادامه به بخشی از آنها اشاره می کنیم
کمک به بوقلمونها برای مقابله با استرس گرمائی :
آرایش محیط اطراف محل پرورش ، گیاهان و علفهائی را که اطراف ساختمان می رویند کوتاه کنید ، چرا که آنها مانع از حرکت و جریان یافتن هوا به سمت ساختمان می شوند . کاشتن درختان بلند و پر شاخ و برگ به طرز موثری مانع از تابش مستقیم آفتاب می شوند اما توجه داشته باشید در جائی کاشته شوند که مانعی بر سر راه جریان هوا نباشند . ساختمان ها باید طوری ساخته شوند که پرندگان از تابش مستقیم نور در امان باشند. (به طور مثال ساختمانها را شرقی – غربی بنا کنید)
خنک کردن به روش تبخیر
این کار با استفاده از آب افشانهای ساده سقفی صورت می گیرد . این وسائل به آرایش گوناگون قابل نصب در ساختمان محل پرورش هستند . دستگاه های مه ساز که با فشار بالا و حجم کم کار می کنند نیز قابل استفاده اند. توجه داشته باشید که در صورت استفاده از این سیستم، پیش از شروع گرما از سلامت و پاکیزگی وسائل اطمینان حاصل کنید
توضیح : میزان خنک شدن هوا با استفاده از روش خنک سازی با تبخیر به میزان رطوبت نسبی هوای ورودی بستگی دارد بدین معنی که هر چه هوا خشک تر باشد میزان تبخیر بیشتری صورت گرفته و در نتیجه هوا خنک تر خواهد شد
تهویه
به منظور تٲمین هوای مطلوب و دفع گازهای سمی (دی اکسیدکربن٬آمونیاک٬رطوبت ) در داخل سالن و کنترل دما نیاز به هواکش در سالن است
میزان هوای لازم برای هر کیلوگرم وزن زنده بوقلمون حداکثر 5/7 مترمکعب در ساعت است . فراوانی آسیب و بیماریهای مزمن تنفسی می تواند به دلیل مشکل کیفی هوا و ناکافی بودن تهویه ایجاد شود . تهویه ناکافی موجب مرطوب نشدن بستر ٬ افزایش بیماریهای انگلی و افت کیفیت لاشه و افزایش حساسیت نسبت به بیماری می گردد
جریان هوا باید مطابق با سن پرنده باشد. این مساله می تواند به خنک شدن بدن آنها کمک زیادی کند . یک نسیم خفیف با سرعت 4/2 کیلومتر در ساعت می تواند دمای محیط را تا 5 الی 8 درجه سانتیگراد تعدیل نماید . توجه داشته باشید که در ساختمانهائی که اطراف آنها پوشیده است به ازاء هر 12 تا 15 متر از طول ساختمان یک هواکش 36 اینچی نصب نمائید . ترموستات هواکشها را بر روی دمای 23 درجه سانتی گراد تنظیم نمائید تا اطمینان یابید که آنها در طول روز به خوبی کار کرده و محیط خنک و مطلوبی را برای پرندگان بوجود می آورند . از ساختارهای پلاستیکی و چوبی برای تغییر جهت دادن جریان هوا به سمت پائین استفاده کرده و اطمینان حاصل کنید که طیور حداکثر بهره را از این جریان هوا می برند . از سالم بودن تسمه هواکشها اطمینان حاصل کنید، چرا که فرسوده بودن آنها باعث کاهش 30 درصدی و یا بیشتر در کارکرد هواکشها خواهد شد. پس دقت داشته باشید که تسمه های فرسوده را حتما به موقع عوض کنید . هواکشها را هر روز تمیز کنید چرا که این امر برای عبور منظم هوا امری ضروری است . از کارآئی دستگاه های هشدار دهنده اطمینان حاصل کنید. فاصله بین حداکثر و حداقل دما را کم انتخاب کنید تا بتوانید بهترین استفاده را از دستگاه به عمل آورید
آب
مشابه سایر حیوانات اهلی ، مصرف آب در بوقلمونها مستقیما در ارتباط با مصرف غذا و به تبع آن رشد و عملكرد گله است. مصرف آب بوقلمونها در شروع دوره رشد حدود 5/2 بار و در فاز اواسط رشد حدود 2 بار بیشتر از مصرف غذاست . ضروری است كه هر دو ركورد واقعی و استاندارد مصرف روزانه آب گله را در اختیار داشته باشیم . این تنها راهی است كه تولید كنندگان خواهند دانست كه آیا مصرف آب بر اساس سن گله و فصل سال نرمال است ؟ تغییرات مفرط و نامنظم در مصرف آب می تواند اعلام خطری برای تولید كنندگان باشد كه مشكلات بالقوه ای از نظر سلامتی گله و یا سوء عملكرد غذا و یا سیستم آب وجود دارد . در مرحله رشد استخوانی ، اگر سلامتی گله بخطر افتاده باشد ، بوقلمونها هیچگاه به پتانسیل ژنتیكی خود دست نخواهند یافت و عملكرد آنها مایوس كننده خواهد بود . حتی یك پرنده كه سلامتی آن بخطر افتاده است ، دیگر پرندگان را در بدتر كردن اوضاع مشاركت خواهد داد كه در نهایت منجر به شروع سری طولانی از وقایع می گردد و نتیجه آن عملكرد ضعیف گله خواهد بود . نه تنها یك منبع آب برای پرورش لازم است بلكه منبع آب بایستی كیفیت بالایی نیز داشته باشد تا راندمان بالایی از پرندگان انتظار داشت . برای حصول به این امر ، رسیدگی به خطوط آب در طول سال ، بهداشتی كردن تجهیزات آبرسانی در زمان تدارك سالن و نگهداری تعداد صحیح و مناسب آبخوریها در سراسر سالن حیاتی است . بعنوان مثال بردتلا ( كه سبب كوریزای بوقلمون می گردد ) در داخل درینكرهای سیستم نیپل و لاستیك های آب بندی منزوی می گردد . سطح كلر در آخرین درینكر جهت اطمینان از مقدار مناسب كلر تحویل شده بایستی بطور هفتگی اندازه گیری گردد بنابراین آب بایستی مرتبا از لحاظ سطح املاح و باكتریها نمونه برداری گردد . تولید كنندگان بایستی بدانند كه بوقلونهایشان چه مقدار آب مصرف می نمایند و چه چیزی در آب وجود دارد
سیستمهای آبخوری را مرتباً کنترل کنید تا اطمینان حاصل نمائید که آب به صورت یکنواخت و بی وقفه در اختیار بوقلمونها قرار می گیرد . صافی آبخوریها را مرتباً تعویض کنید . در طول تابستان میزان مصرف آب بوسیله طیور به 2 تا 3 برابر زمستان می رسد ، در نتیجه صافی ها زود به زود پر می شوند . برای حل این مورد استفاده از دستگاه های نشان دهنده سرعت آب برای فهمیدن مصرف آن بسیار موثر است . همیشه در طول تابستان به آب پرنده الکترولیت و ویتامین اضافه کنید تا کمبود ویتامین ناشی از کاهش مصرف غذا در آنها جبران شود . از کافی بودن تعداد آبخوری ها در محل پرورش اطمینان حاصل کنید به گونه ای که به ازا هر 100 بوقلمون یک آبخوری وجود داشته باشد. البته توجه داشته باشید که در تابستان و روزهای گرم تعداد آبخوری ها را باید کمی بیشتر نمود
ارتفاع ، فشار خط ، ریزش در ارتباط مستقیم با وضعیت بستر می باشد . حین اجرای برنامه مدیریت بستر همواره سن گله را لحاظ نمایید . بخاطر داشته باشید كه بوقلمونهای جوان ( كمتر از 10 هفته سن ) نسبت به پرندگان مسن تر ( 13 هفته یا بالاتر ) گرمای بدنی كمتری تولید می نمایند . بدیهی است كه در طی فصول خنك تر ، لازم است حرارت مكمل برای حفظ شرایط رشد ایده آل برای گله فراهم گردد .آریا منتخب پارسیان
بهينه كردن عملكرد بوقلمون در تابستان
با اينكه تابستان گرم براي گردش و تفريح دلپذير است ولي براي صنعت پرورش بوقلمون ناخوشايند مي باشد در اين حالت ميزان رشد و توليد تخم عمدتا به خاطر افزايش كرچي كاهش مي يابد. كه يك اثر كاهشي نامتناسب در توليد گوشت سينه بوقلمون دارد. بايد از خود پرسيد كه چه چيز مي تواند اين اثرات زيان آور را كاهش دهد؟
براي حل اين مشكل معمولا عاقلانه به نظر مي رسد كه به علت اصلي اين مسئله برگرديم. اولين موضوع در مورد پرورش بوقلمون اين است كه آنها بتوانند زنده بمانند و اين بدان معني است كه درجه حرارت بدن آنها بايستي در شرايط متغير محيطي ثابت بماند. درجه حرارت نرمال بدن بوقلمونها 41 تا 41/2 درجه سانتي گراد مي باشد. هضم غذا, فرايند رشد و فعاليت در بوقلمون ايجاد حرارت مي كند كه دفع اين حرارت بايستي از طريق تشعشع حرارتي و انتقال صورت گيرد و وقتي لازم باشد بوقلمون مي تواند با له له زدن (نفس نفس زدن) ميزان اتلاف حرارتي را به طريقه خنك شدن تبخيري افزايش دهد
بازده يا كارآيي دفع حرارت بستگي به درجه حرارت محيط و حركت هواي اطراف پرنده دارد اتلاف حرارتي از طريق تشعشع توسط تراكم گله تحت تاثير قرار مي گيرد و هر چقدر پرندگان نزديك به يكديگر باشند تشعشع حرارتي يكديگر را بيشتر جذب مي كنند بنابراين فاكتورهاي مديريتي بر روي اثرات درجه حرارت محيطي خيلي موثر مي باشند. با گردش هواي اطراف, حرارت بدن بوقلمون دفع مي شود بطوريكه مي تواند درجه حرارت بدنش را بصورت ثابت حفظ كند گردش هواي اطراف پرنده عامل مهمي در كاهش استرس گرمايي است بنابراين ونتيلاتورهاي (هواكشهاي) با سرعت بالا ترجيح داده مي شوند براي همين منظور هواكشهاي مدور كه باعث جريان هواي بالاي سر پرندگان مي شوند مفيد مي باشند
در روزهاي بسيار گرم بوقلمونها در مسير جريان هواي ناشي از اين هواكشها قرار مي گيرند و سرشان را در داخل هواي پرجريان قرار مي دهند. جريان هواي حاصل از هواكشهاي مدور تعبيه شده مي تواند بطور دقيق برآورد شود بشرطي كه آنها در سالنهاي پرورشي نصب شده باشند همچنين احتمال مي رود كه سرمايه گذاري جهت پرورش تجاري ارزشمند باشد بويژه اگر پرندگان سنگين وزن را پرورش دهيم
بطور نظري كاهش درجه حرارت آب قابل دسترس پرندگان داراي مزاياي زيادي است اگرچه مدارك كمتري در مورد اين موضوع وجود دارد. ممكن است كه اين مسئله با آب نوشيدني خنك حل شود ولي در اين حال امكان دارد روشهايي براي جلوگيري از افزايش دماي آب در آب و هواي گرم وجود داشته باشد. بخاطر مكان قرار گرفتن لوله هاي آب, اگر آب قابل دسترس پرندگان گرم باشد يك اثر منفي در توانايي پرندگان براي خنك كردن خودشان خواهد گذاشت. ممكن است دليلي براي عايق كردن لوله هاي آب مصرفي و مخزن آب وجود داشته باشد. كار كردن با ماده هاي تخمگذار (تخمي) مزاياي بالقوه آب خنك را آشكار مي سازد
| 2درجه سانتی گراد | 33 درجه سانتی گراد | عملکرد |
| 75/8 | 63/8 | روز / پرنده / غذا (g) |
| 93 | 81 | توليد تخم (درصد) |
هدف عوامل گزارش شده فوق اين است كه بوقلمونها غذاي بيشتري را بدون اصلاح درجه حرارت بدنشان مصرف كنند. بوقلمونها نمي توانند تخم يا گوشت توليد كنند مگر اينكه مواد مغذي مصرف كنند. همچنين متخصصان تغذيه نقش مهمي در كاهش اثرات زيان آور ناشي از درجه حرارت تابستان دارند در درجه حرارت بالاتر بوقلمون به انرژي كمتري جهت ثابت نگهداشتن درجه حرارت بدنش نياز دارد بنابراين نسبت مواد مغذي ضروري بايستي كمتر باشد وقتي كه آب و هوا گرم است بوقلمون بخاطر جلوگيري از ايجاد حرارت دروني بدن فعاليت كمتري مي كند بنابراين زمان بيشتري را براي خوردن و ايستادن صرف نخواهد كرد
مواد مغذي بايد در زمان كمتري مصرف شود اين حالت مي تواند با افزايش درصد مواد مغذي در جيره حاصل گردد بنابراين بهترين روش جهت كاهش نسبت مواد مغذي به انرژي, كاهش مقدار انرژي قابل متابوليسم نمي باشد بلكه افزايش مقادير ساير مواد مغذي است اين امر باعث افزايش هزينه هر تن ماده غذايي و كاهش ضريب تبديل غذا مي شود و لي در حفظ ميزان رشد و عدم كاهش تعداد تخم موثر خواهد بود. به شرطي كه براي پرورش دهنده عملي باشد. روش ديگر موجود متخصصان تغذيه كاهش مقدار درجه حرارت حاصل از جيره است كه توسط بوقلمون مورد هضم قرار مي گيرداين روش با موارد زير حاصل مي شود
1- افزايش ميزان انرژي حاصل از چربيها يا روغنها نسبت به كربوهيدراتها
2- كاهش ميزان اجزاي جيره كه فيبر بالايي دارند
3- كاهش مقادير اضافي نيتروژن دفعي حاصل از درصد كل پروتئين, در حاليكه مقادير اسيدهاي آمينه ضروري در حد تعادل باشد
همچنين احتمال مي رود كه در درجه حرارت بالا اثرات متقابل ما بين اسيدهاي آمينه افزايش يابد نمونه هايي از اين مورد در نتايج حاصل از آزمايشات But گزارش شده است در اين آزمايش نتايج حاصل از درجه حرارت هاي 15 و 25 با دو برنامه غذايي مقايسه شدند. يكي از برنامه هاي غذايي توسط But پيشنهاد گرديد و برنامه ديگر شامل سطوح لايزين و متيونين مختلف بود كه با افزودن 10 درصدي منبع سنتتيك اين اجزاء همراه بود
به نظر مي رسد كه از سن 0 تا 68 روزگي پاسخ رشد يكساني در هر دو برنامه دمايي با افزودن اسيدهاي آمينه حاصل ميگردد. اما از 68 تا 134 روزگي اثرات متقابل محسوسي ما بين مواد مغذي نسبت به درجه حرارت بالا مشاهده ميگردد
جدول 2 : اثرات دما بر روي اسيدهاي آمينه از 68 تا 134 روزگي
| FCR | افزايش وزن (g) | جیره | دما |
| 3/397 | 11344 | AAبالا | 15 درجه سانتی گراد |
| 3/400 | 11259 | AAعادي | |
| 3/489 | 9928 | AAبالا | 25 درجه سانتی کراد |
| 3/332 | 10851 | AAعادي |
*لايزين و متيونين به نسبت 10% افزايش يافته است
در نتيجه افزودن اسيدآمينه در درجه حرارت بالا يك كاهش محسوسي در رشد وجود دارد كه اين حالت در درجه حرارت پايين مشاهده نمي گردد و علت آن هنوز معلوم نشده است اما احتمال مي رود كه يك اثر معكوسي ما بين اين دو اسيدآمينه وجود داشته باشد. همانگونه كه نسبت آرژنين به لايزين در حيوانات متاثر از درجه حرارت مي باشد اين نسبت هم مورد ترديد ميباشد كه تحقيقات بيشتري را مي طلبد ضمنا BUT پيشنهاد كرد در سنين بالا بايستي مقدار آرژنين حداقل 15% بيشتر از مقدار لايزين باشد.
همانند كاهش مصرف غذا در درجه حرارت بالا مصرف ويتامين ها و مواد معدني نيز كاهش مي يابد معمولا مقادير آنها در حد كافي است ولي منطقي به نظر مي رسد كه در مخلوط كردن ويتامين و مواد معدني مقدار يكي از آنها به اندازه 20 تا 30 درصد افزايش يابد. بوقلمونها مي توانند ويتامين C را خودشان توليد كنند بنابراين افزودن آن در جيره لازم نيست با اين وجود توانايي پرندگان در توليد ويتامين C در اثر استرسهايي نظير درجه حرارتهاي بالا كاهش مي يابد به همين دليل افزودن ويتامين C به جيره بوقلمونها در آب و هواي گرم مفيد مي باشد. متاسفانه ويتامين C با پليت كردن خوراك از بين مي رود ولي امروزه يك ويتامين C مقاوم به حرارت توليد مي شود اگر اين ويتامين در جيره قابل استفاده نباشد افزودن آن به آب آشاميدني بوقلمون ممكن است مطلوب باشد
همچنين متخصصان تغذيه مي توانند در كيفيت پليت هاي توليدي و انتخاب اجزاي آن موثر واقع شوند حداقل 15% گندم در جيره پيشنهاد مي گردد چربي يا روغن هاي افزوده شده به جيره نبايستي به اندازه اي زياد باشد كه آسياب قادر به تهيه پليتهاي خوبي نباشد. كيفيت پليت هميشه مهم مي باشد اما اين موضوع در آب و هواي گرم بسيار مهمتر است چرا كه زمان ممكن براي تغذيه مقدار غذاي مصرفي بسيار كم مي باشد.
با بروز اولين استرس اگر بوقلمون قادر به از دست دادن گرماي بدن بخاطر درجه حرارت بالاي محيطي نباشد هيچ متخصص تغذيه اي قادر به تحريك رشد يا توليد تخم در بوقلمون نخواهد بود بنابراين بهترين موقع براي دريافت غذاي كافي سردترين زمان از روز مي باشد و احتمالا اين زمان قبل از طلوع آفتاب است بنابراين بهتر است كه مكمل ها به جاي شب, قبل از طلوع آفتاب به جيره اضافه شوند
گله های مادر
برنامه نوری
| ساعات روشنائی | زمان شروع و پایان روشنائی |
| 8 | 9 صبح تا 5 بعد از ظهر |
| 7 | 10 صبح تا 5 بعد از ظهر |
| 6 | 10 صبح تا 4 بعد از ظهر |
تخم گذاری
در برخی از فارمها می توان با جمع آوری مرتب (بیشتر) تخمها به تولید در فصل تابستان کمک کرد . این مساله بوقلمون ها را وادار می کند تا مدت کمتری را در لانه بنشینند . همچنین در صورت امکان ، وسائل ایجاد کننده جریان هوا را به لانه ها اضافه کنید . از خشک بودن بستر اطراف آبخوریها و جلوی لانه ها اطمینان حاصل کنید ، چرا که بوقلمونها به دلیل خنک بودن جاهای خیس به اینگونه مکانها علاقه دارند. مدت زمان نگهداری تخمهای نطفه دار را کاهش دهید چون قابلیت جوجه درآوری آنها تحت تاثیر قرار می گیرد.اطمینان حاصل کنید که دستگاه های خنک کننده و تهویه در محل جمع آوری تخمها، دمای مناسب را ایجاد می کنند.آریا منتخب پارسیان
کنترل کرچی
اطمینان حاصل کنید که هر قفس جای کافی را برای نگهداری بوقلمونهای کرچ دارد. نوع بستر در این قفسها را متفاوت از بستر اصلی فارم انتخاب کنید. تهویه مناسب را فراهم آورید و آب و غذای تازه در دسترس بوقلمونها قرار دهید ، توجه داشته باشید پرندگانی که در معرض استرس گرمائی قرار گرفته اند توانائی طی مسافت طولانی برای رسیدن به آبخوری و دانخوری را ندارند. در شرایط حاد از برنامه کنترل کرچی صرف نظر کرده یا آنرا به تاخیر بیاندازید. توجه داشته باشید که سرعت رشد باکتریها در لوله های آب،، در آب و هوای گرم افزایش می یابد. حفظ کیفیت آب تا حد امکان از اهمیت زیادی برخوردار است. (مثلا از طریق اضافه کردن 3 -2 قسمت کلر در یک میلیون قسمت آب) . در هر فرصت ممکن در هنگام گرمی هوا ظرف آبخوری و لوله های آنرا شستشو دهید تا آب مناسب در اختیار بوقلمونها قرار گیرد. (گاهی اضافه کردن یخ به آب نیز به کاهش استرس کمک می کند.آریا منتخب پارسیان )
خلاصه
حركت به جهت فراهم نمودن امكان كسب غذا و آب برای پرنده ضروری است . مدیریت بستر نیز یك نقش كلیدی در چگونگی آن بازی می كند . استفاده از آب با كیفیت و كمیت مناسب برای عملكرد خوب بوقلمونها حیاتی است لذا ابزارهایی مانند اندازه گیر های آب برای رد گیری و اعلام موارد شروع درگیری برای تولید كنندگان بسیار ضروری است . در صورتی بوقلمونهای تجاری امروزی می توانند عملكرد قابل توجهی بدست آورند كه تولید كنندگان در سطح مزرعه خود مدیریت مناسبی اعمال نمایند و در نهایت تولید گله ، پتانسیل مورد انتظار را تحقق بخشد جابه جا کردن بوقلمونها در مواردی نظیر: تعیین جنسیت، تلقیح مصنوعی ، حمل و نقل ، واکسیناسیون و … باید با حداکثر احتیاط و در مواقع خنک روز صورت گیرد . همچنین از دستکاری کردن غیر ضروری پرندگان نیز اجتناب کنید.آریا منتخب پارسیان
لیست فروش انواع جوجه بوقلمون و نیمچه بوقلمون در بوشهر
برای پرورش بوقلمون چقدر سرمایه نیاز داریم؟
چه تخصص هایی برای پرورش بوقلمون مورد نیاز است؟
عنوان های جستجو شده برای این مطلب:
- https://ariamontakhab com/همه-چیز-در-رابطه-با-پرورش-بوقلمون/
