به طور کلی دو نوع سیستم دفاعی در بدن جوجه بوجود می آید
۱. سیستم تیموسی (سیستم T )
لنفوسیت های T آنتی بادی ایجاد نمی کنند، بلکه قادرند لنفوکین ها را افزایش دهند و چون می توانند سلولهای بیگانه را با تماس مستقیم و بدون آنتی بادی از بین ببرند اغلب به سلولهای معیوب کننده و از بین برنده مشهورند. این پدیده را ایمنی با واسطه یاخته ای می گویند.
۲. سیستم بورس (سیستم B )
در این سیستم پلاسمای سلولهایی که در نواحی مانند بورس، طحال و غدد لنفاوی ناحیه روده کور رشد می کنند، مسئول تولید آنتی بادی در جوجه های جوان هستند.
۱- عوامل تضعیف کننده سیستم T:
§ بیماری مارک
§ سرما و گرما
§عوارض ژنتیکی
§پاسخهای ناقص به واکسیناسیون
§آفلاتوکسین
۲- عوامل تضعیف کننده سیستم B
§ بیماری عفونی بورس
§سرما وگرما
§ لکوزلنفوئید
§کمبودهای غذایی
§توکسین ها
§تقلیل تولید آنتی بادی
§هپاتیت عفونی
§آفلاتوکسین
نحوه واکسیناسیون
§ تزریق عضلانی
§ تزریق زیر جلدی
§ قطره چشمی(ازطریق مجرای اشک وارد مجاری تنفسی می شود)
§ قطره بینی
§ خوراکی
§ همرا ه آب
§ به صورت غبار
§ از طریق کلواک، با آلوده کردن بافتهاری فوقانی نسج کلواک به واکسن
§ از طریق فولیکول های پر
§ اسپری
واکسیناسیون ناموفق
برای پیشگیری از واکسیناسیون ناموفق:
۱. واکسن باید در یخچال وحرارت پایین نگهداری شود.
۲. واکسنهای منجمد باید در شرایط انجماد حفظ شوند.
۳. قبل از آمادگی کامل برای مصرف واکسن نبایستی سرپوش شیشه یا ویال حاوی واکسن باز گردد.
۴. واکسن بخوبی مخلوط گردد.
۵. تعداد پرندگان واکسینه شده برابر تعداد توصیه شده در دستورالعمل واکسن باشد.
۶. مشخصات و شماره سریال آن ثبت گردد.
۷. دستورات کارخانه سازنده واکسن رعایت شود.
۸. هنگام واکسیناسیون ودر حین عمل به هیچوجه شتابزدگی بخرج داده نشود.
۹. هنگام حل واکسن در آب مطمئن شوید که مواد ضد عفونی کننده در آب بکارنرفته باشد.
۱۰. برخی از واکسن ها ممکن است با هم مخلوط گردند (مانند واکسن برونشیت و نیوکاسل).
داروها و آنتی بیوتیکها به سه منظور ذیر مصرف می شوند:
۱- افزایش رشد و راندمان غذایی بهتر
۲- کمک به درمان طیور بیمار و باز گرداندن آنها به حالت طبیعی
۳- کمک به پیشگیری از شیوع بیماریهایی که وجود آنها در گله به اثبات رسیده باشد.
طرز مصرف دارو
۱- همراه با دان
۲- همراه با آب آشامیدنی
۳-از راه تزریق
اعمالی که به منظور جلو گیری از وقوع بیماریها باید انجام شوند عبارت است از:
-پیشگیری از شرایط استرس
-مدیریت صحیح
-استفاده از آب خوب
-انجام تستهای خونی
-رعایت اصول بهداشت
-واکسیناسیون
-کنترل کوکسیدیوز
-کنترل انگلها و شپش ها
-حذف لاشه ها و مواد زائد
-کنترل پاکیزگی و نظافت
دان می تواند منبع مهمی برای عوامل بیماریزا باشد احتمال آلودگی به سالمونلا نه تنها در مواد اولیه بامنشاء دامی بلکه به عنوان مثال در سویا ومشتقات آن نیز وجود دارد. تلفات اولیه بیش از یک در صد ممکن است به دلیل مشکلات در جوجه کشی باشد.
استرس
بدن طیور شرایط استرس را بوسیله هورمونهای داخل سرکوب می نماید. هیپوتالاموس اولین محل پاسخگویی به استرس است.تحریک هیپوتالاس باعث تحریک هیپوقیز قدامی وافزایش ترشح هورمون کورتیکوتروپین می شود که حضور این هورمون در خون بر روی غدد فوق کلیه تاثیر مگذارد و سلولهای مولد کورتیکوستروئیدها ی غدد فوق کلیه فعال شده وهورمونهای گلیکوستروئید(کورت
یکوسترون ) را بیشترساخته وترشح می کند.
علائم استرس
علائمی از جمله افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون، کاهش مصرف دان، کاهش فعالیت جنسی، ساخت کمتر آنتی بادی، کاهش میزان رشد و کاهش گلیکون پلاسما از جمله علائم استرس می باشد، ولی هنوز پرنده می تواند به خوبی در مقابل ناملایمات محیطی مقاومت کند. هنگام افزایش سطح گورتیکوسترون در خون، مقاومت پرنده نسبت به بیماریهای باکتریایی افزایش می یابد ولی در مقابل بیماریهای ویروسی کم می شود
